Jak sobie radzić z wypaleniem zawodowym

Jak sobie radzić z wypaleniem zawodowym

Jeśli czujesz się wyczerpany, rozdrażniony, a myśl o wstawaniu rano do pracy powoduje ból głowy, możesz doświadczać objawów wypalenia zawodowego. W takiej sytuacji ważne jest wiedzieć, jak zareagować, co robić i gdzie szukać pomocy. Wypalenie zawodowe jest realnym problemem, a nie fanaberią, co zostało nawet uznane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), która wprowadziła przepisy dotyczące wypalenia zawodowego do Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11) obowiązującej od 1 stycznia 2022 roku.

Według definicji WHO, wypalenie zawodowe to syndrom zawodowy, który powstaje w wyniku przewlekłego stresu w miejscu pracy, z którym nie udało się skutecznie poradzić.

Aby zrozumieć pracowników i pracodawców, jak istotne i problematyczne jest to zjawisko, obchodzony jest Dzień Walki z Wypaleniem Zawodowym 14 września.

WHO wskazała kilka typowych cech wypalenia zawodowego, które pomagają zidentyfikować ten stan:

  1. Uczucie wyczerpania energii lub wyeksploatowania.
  2. Zwiększony dystans emocjonalny wobec pracy lub negatywne podejście i cynizm związane z wykonywaną pracą.
  3. Poczucie braku skuteczności i osiągnięć.

Przez lata badań naukowych naukowcy określili, jak rozwija się wypalenie zawodowe i jakie są jego początkowe objawy oraz kolejne fazy.

Pierwsze oznaki, które powinny wzbudzić zaniepokojenie, to znużenie, brak energii i zmęczenie. Te objawy należy oceniać w kontekście pracy zawodowej, a nie odnosić do innych aspektów życia. Jeśli ten stan się utrzymuje, mogą pojawić się kolejne objawy, takie jak chroniczne wyczerpanie, problemy ze snem (bezsenność lub nadmierna senność), apatia, rozdrażnienie oraz potrzeba izolowania się od innych. W konsekwencji może dojść do obniżenia samooceny, depresji i innych problemów emocjonalnych.

Jeśli chodzi o fazy wypalenia zawodowego, mogą być one podzielone na trzy etapy:

  1. Wyczerpanie emocjonalne, które objawia się nadmiernym zmęczeniem i wyeksploatowaniem.
  2. Stadium depersonalizacji i cynizmu, które charakteryzuje dystansowanie się od współpracowników lub innych osób.
  3. Obniżenie zadowolenia z pracy, które objawia się spadkiem poczucia własnej wartości w wykonywanej pracy.

Według publikacji "Sposoby na stres. Poradnik dla pracownika" opracowanej przez Państwową Inspekcję Pracy, można również przedstawić fazy wypalenia zawodowego w inny sposób:

  1. Stadium ostrzegawcze, które charakteryzuje się przygnębieniem, bólami głowy i bezsennością.
  2. Drugie stadium, które objawia się spadkiem efektywności i wybuchami irytacji.
  3. Stadium chroniczne, które prowadzi do wyobcowania i kryzysów w innych sferach życia.

Badania sugerują, że 31% pracowników umysłowych w Polsce doświadcza wypalenia zawodowego. Choć wielu badanych nie zgłaszało bezpośrednio uczucia wypalenia, to jednak odczuwało objawy takie jak stałe zmęczenie (22%), przygnębienie (21%) i brak wiary we własne możliwości (18%).

Osoby mające stały i bezpośredni kontakt z klientami są bardziej narażone na wypalenie zawodowe. Pracownicy służby zdrowia czy policji są szczególnie narażeni na to zjawisko ze względu na długotrwałą pracę w warunkach zaangażowania w pomoc innym. Środowisko pracy odgrywa również istotną rolę, a nieprzyjemna atmosfera, konflikty w zespole czy apodyktyczni przełożeni mogą zwiększać ryzyko wypalenia zawodowego. Praca w niebezpiecznych miejscach, takich jak plac budowy, może również przyczyniać się do tego problemu.

Odpowiedzialny pracodawca powinien podejmować działania mające na celu minimalizację ryzyka wypalenia zawodowego u swoich pracowników. Szkolenia zwiększające kompetencje językowe, specjalistyczne kursy uzupełniające wiedzę czy programy związane z dobrem psychicznym pracowników to tylko niektóre rozwiązania. Ważne jest, aby odpowiednio diagnozować potrzeby pracowników i dostosowywać narzędzia szkoleniowe. Koncepcja lifelong learning (uczenie się przez całe życie) może być bardzo pomocna w walce z wypaleniem zawodowym.

Jeśli czujesz, że Twoja praca Cię wyczerpuje, stresuje i przygnębia, warto zainwestować w siebie. Zamiast izolować się i poddawać, warto potraktować ten stan jako impuls do działania. Możesz rozważyć inwestycję w siebie poprzez zdobywanie nowych umiejętności, rozwijanie kompetencji językowych lub nawet zmianę zawodu. Uczenie się przez całe życie może być ucieczką do przodu i otworzyć przed Tobą nowe możliwości.

Nie daj się wypaleniu zawodowemu! Walcz z nim od pierwszych objawów i podejmuj działania z determinacją. Przez inwestowanie w siebie, zdobywanie nowych umiejętności i rozwijanie swojej wiedzy możesz pokonać wypalenie zawodowe i osiągnąć satysfakcję w pracy.