Tłumaczenie a kontekst
Każda wiadomość to swoisty kod językowy, który jest przekazywany od nadawcy do odbiorcy. Aby komunikacja była skuteczna, odbiorca musi znać "system", aby odkodować wiadomość. Mówiąc w prostych słowach, jeśli nadawca i odbiorca mówią w tym samym języku, powinni się zrozumieć. Ale czy na pewno?
Ile razy w życiu spotkałeś się z sytuacją, gdy zostałeś "źle zrozumiany"? Ile razy sam czegoś nie zrozumiałeś? Dzieje się tak dlatego, że komunikat i kod językowy nie są przekazywane w próżni. Wpływ na przekaz mają różne czynniki, takie jak doświadczenie życiowe nadawcy/odbiorcy czy kontekst sytuacyjny. To wszystko można nazwać kontekstem.
WYZWANIE DLA TŁUMACZA – KONTEKST
Rozkodowanie komunikatu staje się trudniejsze, gdy nadawca i odbiorca nie używają tego samego języka, a pomiędzy nimi musi pojawić się "dekoder" – tłumacz. Jego zadaniem jest odkodowanie słownictwa, ale nie może zrobić tego wprost, ponieważ (jak już wspomniano) istnieje również kontekst.
Podczas procesu dekodowania tłumacz uwzględnia nie tylko gramatykę i nie tłumaczy słów "jak z słownika", ale musi jednocześnie uwzględnić kontekst – wszystko to, co otacza i wiąże się z komunikatem.
CZYM JEST KONTEKST?
Nawet Słownik Języka Polskiego PWN nie daje jednoznacznej definicji kontekstu. Można powiedzieć, że wyjaśnienie "kontekstu" zależy od kontekstu ????
Według SJP PWN:
Kontekst to:
- fragment tekstu niezbędny do dokładnego zrozumienia danych wyrazów lub wyrażeń,
- zespół współistniejących i powiązanych czynników,
- zespół jednostek językowych, które stanowią otoczenie danej jednostki,
- zespół odniesień niezbędnych do zrozumienia utworu literackiego, dzieła naukowego itp.
Tłumacz musi zmierzyć się z tym wszystkim. Kontekst może być związany z sytuacją (odwołaniem do miejsca i czasu), odnosić się do uczestników, okoliczności, historii. Często nazywany jest kontekstem kulturowym. Wszystkie te aspekty należy uwzględnić nie tylko podczas tłumaczenia ustnego (szczególnie symultanicznego), gdy trzeba być czujnym, aby dokładnie przekazać intencje nadawcy. Nawet tłumaczenia pisemne nie są wolne od pułapek kontekstowych. Bez względu na to, czy chodzi o tłumaczenie dokumentu technicznego, czy wykonanie tłumaczenia symultanicznego podczas konferencji marketingowej, tłumacz musi zawsze dążyć do zapewnienia poprawności, zgodności z oryginałem i zgodności z kontekstem.
