Subiektywna historia dwóch dekad Strategii Środowiska Pracy w Polsce
Strategia Środowiska Pracy w Polsce jako samodzielna dziedzina doradztwa intensywnie rozwija się od około 2010 roku, ale grunt pod nią został przygotowany już w latach ‘90tych. Pamiętam dobrze, jak w 1998 roku na warszawskim Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, na zupełnie nowatorskich zajęciach pod kuratelą prof. Ewy Kuryłowicz pierwsze roczniki studentów poznawały psychologię przestrzeni. Zajęcia prowadziła Joanna Bąk z uniwersyteckiej Pracowni Badań Środowiskowych. Dziś już wiem, że znalazłam się wtedy w odpowiednim miejscu w odpowiednim czasie!
Z kolei w latach 2000 wraz z dojrzewającym środowiskiem przedsiębiorców oraz powstającymi prywatnymi uczelniami popularność zaczęła zdobywać psychologia biznesu. Dzisiaj wszystkie wiodące prywatne szkoły wyższe, takie jak Uniwersytet SWPS, Koźminski, czy Łazarski oferują zajmujące się tą tematyką kierunki zarówno magisterskie jak i podyplomowe. Trzeba jednak było czekać jeszcze dekadę, aby w naszym kraju obydwie gałęzie socjologii - ta badająca relacje pomiędzy człowiekiem i przestrzenią oraz ta druga zajmująca się zachowaniami społecznymi w biznesie - zaczęły na dobre splatać się w Strategię Środowiska Pracy. Dla porównania konsulting Środowiska Pracy w wielkiej Brytanii sięga korzeniami do lat 80tych, podczas gdy wiodący meblarze, tacy jak Herman Miller, reklamują się 70 latami doświadczenia w doradzaniu klientom biurowym.
Pierwszymi doradcami byli Architekci
Pierwszymi doradcami Strategii Środowiska Pracy w Polsce byli Architekci specjalizujący się w tworzeniu wnętrz biurowych, pracujący w zespołach takich jak warszawskie Massive Design, InDesign, Studio Quadra czy poznańska mode:lina. Początkowo to właśnie Architekt, który przygotowywał projekt koncepcyjny nowego biura Klienta, wcześniej wspólnie z nim tworzył wytyczne. Architekci nadal są oczywistymi liderami jeśli chodzi o kształtowanie formy i tworzenie innowacyjnych typologii. Świetnym przykładem z ostatnich miesięcy jest autorskie rozwiązanie w aranżacji dla łódzkiej siedziby mBanku, gdzie zespół InDesign’u stworzył nowatorskie rozwiązania dla przestrzeni współpracy w inaczej trudnych, bo centralnych i niedoświetlonych, częściach budynku. Jednak prowadzony w całości przez Architekta proces może pozostawić niedosyt. Projektant, skupiony na ‘pudełku’ czyli przygotowaniu fizycznej przestrzeni, zwykle nie jest zainteresowany wykorzystaniem w pełni biznesowego potencjału sytuacji zmiany, jaka wiąże się ze stworzeniem nowego biura.
Lokalni niezależni specjaliści zajmują nisze
W luce rynkowej, jaka powstała między Klientem a Architektem, około 2010 roku pojawili się zupełnie nowi doradcy, którzy wsparli Architekta doradzającego Klientowi wiedzą z socjologii przestrzeni i zarządzania. Firmy takie jak Aecom czy DEGW przyniosły na polski rynek niemiecki i anglosaski know-how, ale szybko okazało się że ważniejsze jest zrozumienie lokalnego kontekstu - i lokalni doradcy, z zespołem Workplace Solutions na czele, z dnia na dzień rozbłysnęli na rynku. Niezależni doradcy stanowią świetną alternatywę dla transakcyjnie zorientowanych pozostałych grup konsultantów, a największą rosnącą niszą dla ich usług są bądź właściciele nieruchomości bądź firmy, które ze względu na długi najem nie są zainteresowane korzystaniem z usług pośrednika.
Meblarze znają się na rzeczy
Zainteresowanie zagadnieniami związanymi ze Strategią Środowiska Pracy szybko rosło, i na bazie zainteresowania Klientów swoje wewnętrzne zespoły specjalistów zaczęły budować na polskim rynku firmy meblarskie. Wśród nich od początku liderem był szwedzki Kinnarps, aktywne są też Steelcase i Bene, ale dzisiaj konkurują z nimi polscy producenci i dystrybutorzy tacy jak Mikomax i Nowy Styl. Meblarze to dobrzy doradcy, bo dysponują pogłębioną wiedzą na temat zachowań użytkowników, wynikającą z wykorzystania ich produktów. Meblarze, w przeciwieństwie do innych doradców, pozostają ze swoimi Klientami w stałej relacji jaka wynika z eksploatacji wyposażenia biura i jest niezbędna przy obsłudze i serwisowaniu.
Agencje nieruchomości oferują strategię w pakiecie
Około 2013 roku Strategią Środowiska Pracy zaczęły interesować się duże agencje nieruchomości, co miałam okazję obserwować jako uczestnik procesu pracując wtedy w CBRE. Duże zainteresowanie wiodących pośredników tematyką Środowiska Pracy jest efektem zmian strukturalnych jakie przechodzi obecnie ta gałąź biznesu. Choć pośrednictwo w najmie nadal pozostaje z centrum ich działania, to przy coraz bardziej transparentnym rynku traci na znaczeniu jako samodzielna usługa i stopniowo obrasta dodatkowymi serwisami. Wśród tych uzupełniających bądź zintegrowanych nich Strategia Środowiska Pracy znajduje się na czołowym miejscu, obok usług technicznych skoncentrowanych wokół relokacji najemcy biurowego. Lista usług dodatkowych jakie dzisiaj oferują swoim Klientom agencje stale się wydłuża i należy już do nich doradztwo HR i coraz częściej Zarządzanie Zmianą. W tej konfiguracji Strategii Środowiska Pracy staje się jedną z kilku równolegle realizowanych usług. Choć jest skuteczna, to jednak obarczona balastem transakcji (i interesem pośrednika), który odbija się zarówno na jakości jak i obiektywności takiego konsultingu.
Deweloperzy zaczynają wspierać strategią swoich stałych Klientów
Jako ostatni Strategią Środowiska Pracy zajęli się specjalizujący się w najmie Deweloperzy. To oni tracąc najemców najwięcej tracą na trochę sztucznie wytwarzanym ‘ruchu na rynku’, czyli ciągłych relokacjach. W ich interesie jest zatrzymać Najemcę na dłużej niż pierwsze umowne 5 lat. Najbardziej nowocześni spośród Deweloperów - Skanska i HB Reavis, obecnie budują swoje własne zespoły konsultingowe. Można oczekiwać, że w następnej kolejności usługami Strategii środowiska Pracy zainteresują się pozostali Wynajmujący, ci jednak zamiast budować własne zespoły bedą woleli korzystać z usług innych doradców. Tak samo jak w agencji, doradztwo wykonywane przez Wynajmującego jest w oczywisty sposób ukierunkowane na jasny cel transakcyjny, czyli zatrzymanie najemcy w dotychczasowej lokalizacji. W przeciwieństwie jednak od Agentów, którzy działają w bardzo ograniczonych ramach swojego procesu, Strategia Środowiska Pracy realizowana po stronie Wynajmującego daje luksus czasu. A czas jest najdroższą walutą w procesach zmian strukturalnych.
Narzędzia IT dają nowy rodzaj usługi
Co dalej? Nowy rodzaj usług consultingowych związanych z przestrzenią pracy już nadszedł. Równolegle wiele zarówno zagranicznych jak i rodzimych start-upów szybko rozwija różnego rodzaju nieruchomościowe usługi IT. Kilka dobrych produktów jest już dostępnych i testowanych na rynku. Z jednej strony VR wzbogaci doświadczenie projektowe, z drugiej - webowe platformy takie jak SpaceOS obiecują optymalizację wykorzystania przestrzeni w parze ze stworzeniem biurowej wspólnoty. Obydwa podejścia mają i wykorzystają swoje możliwości związane ze zbieraniem danych do dalszego przekształcania przestrzeni pracy, a przy okazji i konsultingu z nią związanego.
