Wymiar czasu pracy i godziny nadliczbowe cudzoziemców spoza UE. Praktyka i konieczne zmiany.
Powierzenie pracy cudzoziemcowi w godzinach nadliczbowych, w wyższym wymiarze czasu pracy lub w większej liczbie godzin niż określona w dokumencie legalizującym stanowi naruszenie prawa i tym samym traktowane jest jako nielegalna praca, a to skutkować może odpowiedzialnością za wykroczenie. To jest realny problem z którym mierzą się członkowie Stowarzyszenia We!come, a przepis jest bardzo krzywdzący wobec podmiotów zatrudniających cudzoziemców i dostarczają mnóstwa problemów.
Formy legalizacji pracy
Możemy wyróżnić 3 główne formy legalizacji pracy cudzoziemców niebędącymi obywatelami Unii Europejskiej:
- Zezwolenie na pracę;
- Oświadczenie o powierzeniu pracy- najczęściej stosowane w przypadku obywateli Gruzji, Armenii, Mołdawii, Białorusi;
- Powiadomienie o powierzeniu pracy obywatelom Ukrainy.
Szerzej różne formy legalizacji opisywaliśmy w naszym wpisie „Zatrudnianie cudzoziemców- z jakimi regulacjami mierzą się pracodawcy? https://stowarzyszenie-welcome.pl/2023/08/18/zatrudnienie-cudzoziemcow-z-jakimi-regulacjami-mierza-sie-pracodawcy/
Różne formy zatrudnienia
Jeśli chodzi o kwestie zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę to w rozumieniu kodeksu pracy wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalne bez względu na rodzaj dokumentu stanowiącego podstawę legalnego wykonywania pracy. Oznacza to brak konieczności zmiany lub uzyskania nowego zezwolenia na pracę, składania dodatkowych oświadczeń i powiadomień do odpowiednich organów. Warunkiem tu będzie wypełnienie znamion nadgodzin, tzn. muszą być one incydentalne, nie mogą być one uprzednio zaplanowane i co do zasady nie mogą przekraczać 150 godzin w roku kalendarzowym.
Wątpliwości budzi także sytuacja, kiedy początkowo pracownik zatrudniony był na część etatu, a później następuje zwiększenie wymiaru etatu. Jeśli dokumentem legalizującym było oświadczenie o powierzeniu pracy to obligatoryjnie należy pozyskać nowe oświadczenie o powierzeniu pracy. Nie dotyczy to sytuacji, kiedy dokumentem legalizacyjnym było powiadomienie o powierzeniu pracy obywatelowi Ukrainy- wtedy nie trzeba pozyskiwać nowego dokumentu legalizującego.
Umowa zlecenie natomiast, która miała być najbardziej elastyczną formą zatrudnienia stała się najbardziej ograniczająca. Cudzoziemcy przyjeżdżający do Polski w celu zarobkowym chcieliby pracować w większym wymiarze czasu i otrzymywać odpowiednie wynagrodzenie, natomiast obecne przepisy mocno ich ograniczają. W praktyce wygląda to tak, że podmiot, który zamierza zatrudnić cudzoziemca musi w chwili składania wniosku o dokument legalizujący zatrudnienie precyzyjnie podać liczbę godzin pracy w tygodniu/ miesiącu. Największy problem istnieje w wykonywaniu pracy w ramach działalności cechującej się sezonowością, ale nie tylko. Ciężko bowiem zaplanować pracę tak, żeby w każdym tygodniu wykonać ją dokładnie w takim samym czasie. Standardem jest, że wykonując usługi w oparciu o umowę cywilnoprawną liczba faktycznie przepracowanych godzin jest różna.
Konsekwencje prawne
Dla pracodawców nielegalne zatrudnienie, a więc także dopuszczenie do pracy w wymiarze wyższym bądź niższym niż deklarowane, powoduje, że organy odpowiedzialne tzn. Straż Graniczna i Państwowa Inspekcja Pracy wymierzają kary. Jedynym odstępstwem dopuszczalnym przez inspekcję pracy są przyczyny związane z osobą samego cudzoziemca takie jak np. chwilowa niezdolność do pracy spowodowana chorobą. Wykroczenie powierzenia nielegalnego wykonywania pracy zagrożone jest karą grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł, a także może wiązać się z innymi konsekwencjami jak np. pozbawienie możliwości zatrudniania cudzoziemców, wykluczenie z przetargów publicznych, nie wspominając już o konsekwencjach dla samego pracownika łącznie z deportacją.
Możliwe rozwiązania
Rozwiązaniem, które już znalazło zastosowanie w praktyce, jest zatrudnienie na podstawie powiadomień o powierzeniu pracy obywatelom Ukrainy, gdzie praca może być powierzana w liczbie godzin nie mniejszej niż określona w powiadomieniu, przy wynagrodzeniu nie niższym niż ustalone według stawki określonej w powiadomieniu. Zgodnie z tą ustawą podmiot zatrudniający może zwiększyć liczbę godzin pracy, zwiększając jednocześnie proporcjonalnie wynagrodzenie bez konieczności składania kolejnego powiadomienia.
Mimo podobnych sytuacji faktycznych, interpretacja będzie różna w zależności od rodzaju formy legalizacji. Wydaje się więc, że analogiczne rozwiązanie można wprowadzić przy pozostałych formach legalizacji pracy tj. oświadczeniach o powierzeniu pracy, zezwoleniach na pracę, zezwoleniach jednolitych.
Zmiana przepisów w tym zakresie jest więc niezbędna.
Mimo tego, że pracodawcy są świadomi obowiązujących przepisów to ich stosowanie przysparza wielu kłopotów. Obecne regulacje są nieadekwatne do potrzeb rynku pracy, a traktowanie błędnego podania liczby godzin, w których cudzoziemiec będzie pracował równoznacznie z nielegalnym zatrudnieniem powoduje, że podmiot zatrudniający z obawy przed konsekwencjami nie będzie zlecał pracy mimo faktycznego zapotrzebowania na nią.
Dołącz do naszego stowarzyszenia i wspólnie budujmy lepszą przyszłość dla pracowników-obcokrajowców!
