Zapadł ważny wyrok TSUE C-969/20 dotyczący sankcyjnego opodatkowania WNT

7 lipca 2022 zapadł istotny wyrok TSUE w zakresie VAT (C-969/20).

Opis sprawy

Sprawa dotyczy spółki z siedzibą i rejestracją na VAT w Niderlandach, zarejestrowanej również dla celów VAT w Polsce.

W kwietniu 2012 spółka uczestniczyła w transakcjach łańcuchowych, będąc środkowym podmiotem. Spółka nabywała towary od podmiotu z Polski. Spółka podawała na potrzeby tych transakcji swój polski numer VAT. Podmiot z Polski rozpoznawał dostawy jako krajowe opodatkowane 23% VAT. Natomiast spółka rozpoznawała WDT w Polsce opodatkowane stawką 0% i występowała o zwrot VAT.

Stanowisko organów podatkowych

UKS zakwestionował wyżej przedstawioną kwalifikację podatkową transakcji. Według organu podatkowego podmiot z Polski powinien rozpoznać WDT w Polsce a spółka rozpoznać dostawy na terytoriach państw zakończenia wysyłki towarów. UKS stwierdził, że spółka powinna była zarejestrować się do celów VAT na terytorium państw członkowskich zakończenia wysyłki towarów i rozpoznawać tam WNT. Organ podatkowy uznał też, że skoro spółka wskazała swój polski numer VAT w ramach dostaw od podmiotu polskiego, który był numerem nadanym przez państwo członkowskie inne niż państwo członkowskie zakończenia transportu towarów, to była ona zobowiązana do rozpoznania WNT również w Polsce. UKS stwierdził, że podmiot polski, wystawiając faktury wskazujące błędną kwotę VAT, był zobowiązany do rozliczenia VAT według stawki 23%, podczas gdy spółce nie przysługuje prawo do odliczenia VAT na podstawie tych faktur. W konsekwencji spółka została obciążona VAT w wysokości 46% z tytułu przeprowadzonych transakcji (VAT z nieprawidłowo opodatkowanej sprzedaży krajowej 23% + VAT należny z tytułu WNT bez prawa do odliczenia VAT w Polsce 23%).

Przed sądem administracyjnym

Po przejściu wszystkich szczebli sprawa trafiła do NSA, który zgodził się z kwalifikacją podatkową transakcji dokonaną przez organ podatkowy.

NSA zwrócił jednocześnie uwagę, że organ nie stosuje żadnego mechanizmu korygującego w celu uwzględnienia faktu, że dostarczone towary zostały opodatkowane w państwie członkowskim identyfikacji, a także w państwie członkowskim zakończenia transportu towarów, jeżeli to nie sama spółka opodatkowała nabycie towarów w tym ostatnim państwie członkowskim, lecz jej klienci. Działalność spółki i jej kontrahentów nie stanowiła ani oszustwa, ani nadużycia. Brak kompetencji organów prowadzących postępowanie do zweryfikowania całego łańcucha dostaw przynosi efekt, który narusza zasadę neutralności VAT oraz zasadę proporcjonalności.

NSA skierował następujące pytanie prejudycjalne do TSUE:

Czy art. 41 dyrektywy VAT oraz zasada proporcjonalności i neutralności stoją na przeszkodzie zastosowaniu, w sytuacji takiej jak w postępowaniu głównym, przepisu krajowego w postaci art. 25 ust. 2 ustawy o VAT do transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia przez podatnika

– jeżeli nabycie to zostało już opodatkowane na terytorium państwa członkowskiego zakończenia wysyłki przez nabywców towarów tego podatnika,

– przy ustaleniu, że działanie podatnika nie wiązało się z żadnym oszustwem podatkowym, lecz było wynikiem błędnego rozpoznania dostaw w transakcjach łańcuchowych, a podanie przez niego polskiego numeru identyfikacyjnego VAT dokonane zostało na potrzeby dostawy krajowej, a nie wewnątrzwspólnotowej?”

Orzeczenie TSUE

"Artykuł 41 dyrektywy VAT należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego, na mocy których wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów jest uznane za dokonane na terytorium tego państwa członkowskiego, gdy nabycie to, stanowiące pierwszy etap w łańcuchu kolejnych transakcji, zostało błędnie zakwalifikowane jako transakcja krajowa przez uczestniczących w niej podatników, którzy podali w tym celu swój numer identyfikacyjny VAT (podatku od wartości dodanej) nadany przez to państwo członkowskie, a późniejsza transakcja, która została błędnie zakwalifikowana jako transakcja wewnątrzwspólnotowa, została objęta opodatkowaniem VAT jako wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów przez nabywców towarów w państwie członkowskim zakończenia transportu towarów. Przepis ten, rozpatrywany w świetle zasad proporcjonalności i neutralności podatkowej, stoi jednak na przeszkodzie tymże przepisom państwa członkowskiego, gdy wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, które uznaje się za dokonane na terytorium tego państwa członkowskiego, wynika z wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, która w tym państwie członkowskim nie została uznana za transakcję zwolnioną z podatku."

Powyższe oznacza, że błędne rozpoznanie WNT w krajach zakończenia wysyłki przez klientów spółki nie ratowało jej w tej sytuacji przed odprowadzeniem VAT z tytułu WNT w Polsce. Ratunkiem w kontekście zapłaty VAT z tytułu WNT okazało się to, że dostawa dokonywana przez podmiot Polski została opodatkowana polskim VAT.

Podsumowanie

Transakcje łańcuchowe bezspornie są jednym z obszarów największego ryzyka jeśli chodzi o opodatkowanie VAT. Niewłaściwa kwalifikacja transakcji towarowej, w którą zaangażowane są co najmniej trzy podmioty może prowadzić do dramatycznych w skutkach sytuacji. Warto gromadzić możliwie jak najwięcej informacji na temat przebiegu zawieranych transakcji i w razie wątpliwości, a może i nawet dla własnego spokojnego snu, potwierdzać sposób opodatkowania z ekspertem.