Edukacja

Fałszywe ogłoszenia o pracę - jak się przed nimi chronić?

1 902

Każdy z nas był kiedyś kandydatem do pracy. Każdy z nas kiedyś się o nią starał – nawet jeśli nie było formalnej rekrutacji. Im dłużej szukamy pracy, tym nasze poczucie bycia nieużytecznym rośnie, a wymagania względem wymarzonego stanowiska spadają. Przedłużający się czas bezrobocia obniża również naszą czujność. Tę sytuację starają się wykorzystać przestępcy, którzy poprzez fałszywe ogłoszenia o pracę chcą wyłudzić nasze dane osobowe.

Dla oszustów najbardziej łakomym kąskiem są skany dokumentów tożsamości oraz symboliczne przelewy, które realizujemy, aby potwierdzić nasze personalia (nawet te na kwotę 0,01 zł).

W tym miejscu mogą nasuwać się pytania: jak to wszystko jest możliwe? Jaką wartość przedstawia nasze CV i co najważniejsze, co może nam grozić? Mechanizm oszustwa jest bardzo prosty, prześledźmy go razem.

Na popularnych portalach ogłoszeniowych pojawiają się anonse, które wabią kandydatów wysokimi zarobkami lub niskimi wymaganiami na dane stanowisko. Przedstawiamy poniżej treść jednego z takich ogłoszeń (pisownia oryginalna):

PILNIE poszukujemy sprzedawcę do punktu odbioru sklepu internetowego branży fotograficzno-multimedialnej z Warszawy. Doświadczenie mile widziane choć nie konieczne. Praca na stałe (umowa) 6 godzin dziennie.

Kandydad powinien mieć co najmniej średnie wykształcenie, być kontaktowy oraz sumienny -reszta na rozmowie kwalifikacyjnej”.[1]

Fałszywe ogłoszenia o pracę

UWAGA 1

Firma poszukująca pracownika, jako administrator danych w rozumieniu art. 7 pkt 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych, powinna dopełnić wobec kandydata do pracy obowiązku informacyjnego, o którym stanowi art. 24 ustawy o ochronie danych osobowych, a więc poinformować go o:

  • adresie swojej siedziby i pełnej nazwie,
  • celu zbierania danych, a w szczególności o znanych mu w czasie udzielania informacji lub przewidywanych odbiorcach albo kategoriach odbiorców danych,
  • prawie dostępu do treści swoich danych oraz ich poprawiania,
  • dobrowolności lub obowiązku podania danych, a jeżeli taki obowiązek istnieje, o jego podstawie prawnej.

Przedstawione powyżej ogłoszenie nie spełnia ww. wymagań, przez co ogłoszeniodawca naraża się na odpowiedzialność określoną w art. 54 ustawy o ochronie danych osobowych, tj. grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

W sytuacji, w której odpowiemy na podobne ogłoszenie, możemy być subtelnie poproszeni o przesłanie dodatkowych informacji lub dokumentów na nasz temat. Prośba taka może przybrać jedną z poniższych form (pisownia oryginalna):

1. Ostatnia kwestia jaka dzisiaj ustalilismy z dzialem kadr to, ze majac na uwadze fakt, ze umowa jest zawierana na odleglosc wymagaja od Pana potwierdzenia, ze jest Pan wlascicielem rachunku bankowego zeby nie bylo pózniej zadnych nieporozumien. W zwiazku z czym prosze o przelanie nieznacznej kwoty typu 0,01gr z Pana rachunku bankowego na poniższy rachunek bankowy (…)

2. Witam serdecznie, chcielibyśmy zaprosić na rozmowę kwalifikacyjną. Ze zwględu że wstęp na teren firmy jest możliwy tylko z przepustką proszę o wysyłkę skanu dowodu osobistego 2 stron jak mail zwrotny razem z terminem oraz numerem telefonu do kontaktu. Ze zwględu że musimy wyrobić przepustkę.

UWAGA 2

Nie musisz podawać potencjalnemu pracodawcy wszystkich informacji na swój temat. To, czego może on od Ciebie żądać, wynika z ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeksu pracy. Zgodnie z wskazaną ustawą pracodawca ma prawo żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych obejmujących:

  • imię (imiona) i nazwisko,
  • imiona rodziców,
  • datę urodzenia,
  • miejsce zamieszkania (adres do korespondencji),
  • wykształcenia,
  • przebieg dotychczasowego zatrudnienia.

Zapamiętaj! Wszystkie pozostałe informacje (np. numer telefonu, adres e-mail, hobby, zdjęcie) podajesz o sobie dobrowolnie. Aby potencjalny pracodawca mógł przetwarzać te „dodatkowe” informacje, musisz zamieścić na swoim CV odpowiednią klauzulę zgody (np. „Wyrażam zgodę na przetwarzanie podanych przeze mnie danych osobowych w celu przeprowadzenia procesu rekrutacji na stanowisko specjalisty ds. sprzedaży”).

Zakres danych osobowych, których pracodawca może od nas żądać już po zatrudnieniu, jest nieco szerszy. § 2 powołanego powyżej przepisu upoważnia pracodawcę do żądania także innych danych osobowych pracownika poza wymienionymi w § 1, oczywiście jest to prawnie możliwe dopiero po podpisaniu umowy. Należą do nich:

  • imiona i nazwisko oraz daty urodzenia dzieci, jeżeli podanie takich danych jest konieczne ze względu na korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy,
  • numer PESEL pracownika.

Ponadto, pracodawca jest uprawniony do uzyskania od pracownika dodatkowych danych osobowych niż te wyżej określone, jeżeli obowiązek ich podania wynika z odrębnych przepisów (22 1 § 4 cytowanego przepisu). Dzieje się tak m.in. w przypadku ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych czy ustawy o ochronie informacji niejawnych.

UWAGA 3

Powracając do kwestii przesyłania informacji (skan dowodu, przelew z naszego konta bankowego), należy mieć świadomość, że jeżeli się na to zdecydujemy, to przestępcy mogą m.in.:

  • wyłudzić kredyt,
  • założyć fałszywą działalność gospodarczą i wyłudzać np. zwrot podatku,
  • założyć konto bankowe z wykorzystaniem skradzionych danych,
  • wynająć mieszkanie lub pokój hotelowy w celu kradzieży wyposażenia,
  • ukraść wypożyczony samochód lub inne przedmioty,
  • zawrzeć umowę z operatorem telekomunikacyjnym,
  • dokonać różnego rodzaju zakupów,
  • wciągnąć w proces prania brudnych pieniędzy,
  • założyć fałszywe konto internetowego lub fałszywy profil,
  • umieszczać w sieci obraźliwe opinie lub komentarze w imieniu osoby, której dokument skradziono.

Warto tutaj zaznaczyć, że często, aby założyć konto umożliwiające złożenie wniosku, a w dalszej kolejności uzyskanie kredytu, wystarczy podać następujące dane osobowe (zrzut ekranu ze strony internetowej jednego z parabanków przedstawiony poniżej), które w przypadku przesłania dowodu tożsamości, złodzieje mają podane na złotej tacy.

nieBezpieczne ogłoszenia o pracę

Zdjęcie 1. Dane potrzebne do założenia konta w jednym z parabanków.

Natomiast wykonanie przez nas przelewu, na numer konta wskazany przez przestępców, może okazać się kluczowe dla powodzenia wzięcia kredytu na nasze nazwisko. Dlaczego jest to tak ważne, tłumaczy lektura regulaminów i umów proponowanych przez parabanki.

nieBezpieczne ogłoszenia o pracę

Zdjęcie 2. Regulamin usług jednego z parabanków, weryfikujący tożsamość potencjalnego klienta na podstawie przelewu bankowego.

Poprzez dokonanie przelewu, w najmniejszej nawet wysokości, potwierdzamy naszą tożsamość oraz chęć zaciągnięcia pożyczki. W dalszej kolejności nasze dane mogą posłużyć do weryfikacji zdolności i wiarygodności kredytowej (m.in. poprzez sprawdzenie danych zgromadzonych w rejestrach Biura Informacji Kredytowej czy Krajowym Rejestrze Długów). W sytuacji, w której nie mieliśmy do tej pory żadnego kredytu lub spłacaliśmy je terminowo, przestępcy będą w stanie zaciągnąć w naszym imieniu zobowiązanie finansowe.

UWAGA 4

Wiele osób, z obawy utraty swoich danych poprzez bezpośrednie przesłanie skanu dowodu osobistego do pracodawcy, decyduje się na skorzystanie z „usługi” polegające na opatrywaniu naszego dokumentu potwierdzającego tożsamość (dowód osobisty, paszport, legitymacja, prawo jazdy) hologramem, który ma chronić nas przed kradzieżą tożsamości, np.:

https://abywiedziec.info.pl/ochronadanychosobowych/n/kopia_dowodu_dla_play.html

TRAKTUJ TE „USŁUGI” Z NAJDALEJ IDĄCĄ OSTROŻNOŚCIĄ! SKAN, KTÓRY IM PRZESYŁASZ, NIE MA PRZECIEŻ ŻADNEGO ZABEZPIECZENIA.

Jeżeli uważasz, że skorzystanie z takiej alternatywy jest bezpieczniejsze, możesz się srogo rozczarować.

UWAGA 5

Zastanawiasz się zapewne, dlaczego akurat przelew ma potwierdzić Twoje personalia. Wynika to z art. 9 e ust. 2 ustawy z 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Stanowi on, że w przypadku gdy klient nie jest obecny, dla celów identyfikacji instytucje obowiązane stosują w celu zmniejszenia ryzyka, co najmniej jeden z następujących środków:

  • ustalenie tożsamości klienta na podstawie dodatkowych dokumentów lub informacji,
  • dodatkową weryfikację autentyczności przedstawionych dokumentów,
  • poświadczenie ich zgodności z oryginałem przez notariusza, organ administracji rządowej, organ samorządu terytorialnego lub podmiot świadczący usługi finansowe,
  • ustalenie, że pierwsza transakcja została przeprowadzona za pośrednictwem rachunku klienta w podmiocie świadczącym usługi finansowe.

Biorąc udział w rekrutacji, staramy się sprostać oczekiwaniom potencjalnego pracodawcy. Przygotowujemy się do rozmowy kwalifikacyjnej, tworzymy atrakcyjne CV i przekonywający list motywacyjny. Starannie dobieramy referencje. Czyniąc te wszystkie starania nie powinniśmy zapominać o swoim bezpieczeństwie. Aby zminimalizować ryzyko niezgodnego z prawem wykorzystania Twoich danych, pamiętaj o kilku podstawowych zasadach:

  • oszczędnie „wydawaj” swoje dane osobowe. To, co musi wiedzieć o Tobie potencjalny pracodawca, określa kodeks pracy (uwaga 2), resztę informacji podajesz na własną odpowiedzialność,
  • wszelkie prośby potwierdzenia Twoich danych osobowych poprzez dokonanie przelewu bankowego to jawne oszustwo,
  • zanim się gdzieś zatrudnisz, zweryfikuj firmę i osobę, która Cię rekrutuje. Nie rób tego poprzez strony www oraz numery telefonów podane w „stopkach” wiadomości mailowych, odwiedź oficjalną stronę danej organizacji,
  • to, czy dana firma w ogóle istnieje, możesz sprawdzić np. w bazach Krajowego Rejestru Sądowego lub Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

[1] Treść ogłoszeń o pracę oraz dalsza korespondencja z kandydatem pochodzą z portali brodnowarszawa.wordpress.com oraz niebezpiecznik.pl

Fundacja Wiedza To Bezpieczeństwo