Zatrudnienie pracowników call center w niedziele i święta
Coraz częściej szeroko rozumiana obsługa klienta odbywa się za pomocą infolinii i jest świadczona przez pracowników wydzielonych jednostek wewnętrznych zakładu pracy, tzw. call center. Chęć zorganizowania tej obsługi w możliwie najszerszym wymiarze czasowym, a niekiedy wręcz konieczność jej zapewnienia w dni wolne od pracy wskutek świadczenia usług na rzecz podmiotów zagranicznych, rodzi pytanie o zasady dopuszczalności zatrudniania pracowników call center w niedziele i święta.
Zgodnie z art. 1519 k.p., dniami wolnymi od pracy są niedziele i święta określone w przepisach o dniach wolnych od pracy, tj. w ustawie z dnia 18. stycznia 1951 roku o dniach wolnych od pracy (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 90). Niedziela i święto rozumiane są tu w sposób normatywny, a nie kalendarzowy. Za pracę w niedzielę i święto uważa się bowiem pracę wykonywaną między godziną 6.00 w tym dniu a godziną 6.00 w następnym dniu, chyba że pracodawca ustalił inną godzinę.
Kodeks pracy znacznie ogranicza zatrudnianie pracowników w niedzielę i święta. Zamknięty katalog przypadków, gdy praca taka jest dozwolona, zawiera art. 15110 k.p. Dla zatrudnienia pracowników call center szczególne znaczenie mają trzy przypadki wymienione w tym katalogu: praca zmianowa (pkt 3), praca w systemie pracy weekendowej (pkt 10) oraz praca przy świadczeniu usług transgranicznych z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej lub urządzeń telekomunikacyjnych, oraz praca zapewniająca możliwość świadczenia tych usług (pkt 11).
Definicję pracy zmianowej zawiera art. 128 § 2 pkt 1 k.p. Zgodnie z jego treścią praca zmianowa polega na wykonywaniu pracy według ustalonego rozkładu czasu pracy przewidującego zmianę pory wykonywania pracy przez poszczególnych pracowników po upływie określonej liczby godzin, dni lub tygodni. To rodzaj organizacji pracy, która może być stosowana w każdym systemie czasu pracy. Dla uznania pracy za zmianową pracownicy powinni zmieniać się na tych samych stanowiskach pracy według określonego harmonogramu. Wynika to z definicji pracy zmianowej zawartej w art. 2 pkt 5 Dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy.
Zatrudnianie pracowników call center w niedzielę i święta jest dopuszczalne również w przypadku, gdy zatrudnieni są oni w systemie czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta, czyli w systemie pracy weekendowej. System taki można zastosować do pracownika tylko na jego pisemny wniosek (art. 144 k.p.) i wymaga zawarcia stosownego postanowienia w umowie o pracę (art. 150 § 6 k.p.). W tym systemie można przedłużyć wymiar czasu pracy maksymalnie do 12 godzin na dobę w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca.
Trzeci przypadek dopuszczalnego zatrudnienia pracowników call center w niedzielę i święta został dodany do Kodeksu pracy w 2014 roku. Zgodnie z dodanym wówczas do art. 15110 pkt 11, zatrudnienie takie jest możliwe przy wykonywaniu prac polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną lub urządzeń telekomunikacyjnych w rozumieniu przepisów prawa telekomunikacyjnego, odbieranych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli zgodnie z przepisami obowiązującymi odbiorcę usługi, dni wolne od pracy w Polsce są u niego dniami pracy, a także zapewniających możliwość świadczenia takich usług. W uzasadnieniu nowelizacji wskazano, że wprowadzenie tej dodatkowej możliwości ma na celu poprawę konkurencyjności polskiego rynku pracy poprzez ułatwienie wykonywania pracy na rzecz zagranicznych podmiotów działających na rynku światowym, w których obowiązują różne kalendarze świąt i strefy czasowe. Podkreśla się, że regulacja ta znajduje zastosowanie przede wszystkim do przedsiębiorstw globalnych lokujących w Polsce centra kompetencji oraz call center.
Stosownie do art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1030), środki komunikacji elektronicznej to rozwiązania techniczne, w tym urządzenia teleinformatyczne i współpracujące z nimi narzędzia programowe, umożliwiające indywidualne porozumiewanie się na odległość przy wykorzystaniu transmisji danych między systemami teleinformatycznymi, a w szczególności poczta elektroniczna. Natomiast przez urządzenia
telekomunikacyjne, zgodnie z art. 2 pkt 42 i 46 ustawy z dnia 16. lipca 2004 roku Prawo telekomunikacyjne (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1489) rozumieć należy urządzenia elektryczne lub elektroniczne przeznaczone do zapewniania telekomunikacji, czyli do nadawania, odbioru lub transmisji informacji, niezależnie od ich rodzaju, za pomocą przewodów, fal radiowych bądź optycznych lub innych środków wykorzystujących energię elektromagnetyczną.
Dopuszczalność pracy w niedziele i święta przewidziana powyższym przepisem dotyczy wyłącznie pracowników bezpośrednio wykonujących wskazane usługi transgraniczne (np. świadczących telefoniczną pomoc techniczną) oraz pracowników wsparcia technicznego tych usług (np. serwisantów infrastruktury telekomunikacyjnej). Dodatkowo konieczne jest, aby u odbiorcy usługi poza terytorium Polski dopuszczalna była praca w te konkretne dni, które w Polsce są niedzielami lub świętami. Wymaga to ustalenia kalendarza dni wolnych w kraju odbiorcy usługi, stosownie do obowiązujących tam regulacji prawnych.
Pracownikowi wykonującemu pracę w niedziele i święta pracodawca jest obowiązany zapewnić inny dzień wolny od pracy. W zamian za pracę w niedzielę dnia wolnego należy udzielić w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli, a jeśli nie jest to możliwe – w ciągu okresu rozliczeniowego. W zamian za pracę w święto, dnia wolnego udzielić należy w ciągu okresu rozliczeniowego. W razie braku możliwości udzielenia dnia wolnego od pracy, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia jak za pracę w godzinach nadliczbowych (art. 15111 k.p.). Ponadto, pracodawca zatrudniający pracowników w niedzielę musi zapewnić im co najmniej raz na 4 tygodnie niedzielę wolną od pracy (nie dotyczy to pracowników zatrudnionych w systemie pracy weekendowej).
Zatrudnianie pracowników w niedziele lub święta należy przewidzieć w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy, a jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie ma obowiązku ustalania regulaminu pracy – w obwieszczeniu, o którym mowa w art. 150 § 1 k.p.
dr Iwona Więckiewicz-Szabłowska radca prawny w Kancelarii Prawnej "Chudzik i Wspólnicy Radcowie Prawni" sp.p.
