Polskie firmy otwierają się na GIGerów, mimo systemowych barier
58% polskich firm stosuje elastyczne formy współpracy obejmujące umowy cywilnoprawne oraz B2B. Najbardziej otwarte na elastyczność są największe przedsiębiorstwa – wynika z najnowszego raportu GIGLIKE i EY.
● GIGbarometr, pierwszy w Polsce wskaźnik przedstawiający poziom elastyczności rynku pracy, osiągnął poziom 4,5 (w skali od 0 do 10). Składają się na niego trzy elementy: „otoczenie”, „firma”, „ludzie”.
● O ile czynnik ludzki, a więc zadowolenie firm ze współpracy z niezależnymi profesjonalistami, oceniany jest wysoko, o tyle dla przedsiębiorstw problematyczne są kwestie związane z otoczeniem gospodarczym, a sam odsetek niezależnych specjalistów w firmach pozostaje niewielki.
● 68% przedstawicieli dużych firm uważa, że znaczenie elastycznych form współpracy wzrośnie w ciągu najbliższych 12 miesięcy. Bardziej sceptyczni są przedstawiciele małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP).
GIGer – niezależny profesjonalista, freelancer, osoba pracująca tymczasowo, osoba współpracująca z daną firmą lub niezależny kontraktor. Preferuje elastyczny model współpracy, wykonywanej często dla kilku firm równocześnie, w zależności od potrzeb i wymagań.
Pandemia COVID-19 przyczyniła się do rozpowszechnienia modelu pracy zdalnej i hybrydowej, wprowadzając na rynku pracy elastyczność na niespotykaną dotąd skalę. W efekcie szerokie grono osób aktywnych zawodowo zaczęło sobie cenić elastyczność wykonywanej przez siebie pracy bardziej niż kiedykolwiek wcześniej. Niezależni profesjonaliści podejmujący współpracę na podstawie umów B2B bądź umów cywilnoprawnych zwracają uwagę na to, że taki model przynosi im szereg korzyści, takich jak możliwość działania w trybie zadaniowym bez wyznaczonych godzin pracy, możliwość równoległej współpracy z różnymi firmami, czy wreszcie możliwość osiągania wyższych niż w przypadku etatu zarobków.
Na wiele z tych aspektów zwracają uwagę jednak nie tylko sami GIGerzy, ale także przedsiębiorstwa, z którymi oni współpracują. To właśnie działające w Polsce firmy – od najmniejszych, zaledwie kilkuosobowych przedsiębiorstw aż po największe korporacje – zostały w tym roku zapytane o kwestie związane z elastycznością polskiego rynku pracy. Efektem tych działań jest raport „GIGbarometr. Barometr elastyczności rynku pracy” będący owocem współpracy GIGLIKE & EY i trzecią odsłoną z serii dotyczącej GIGekonomii.
Kluczowym elementem raportu jest pierwszy na polskim rynku wskaźnik określający poziom jego elastyczności. GIGbarometr przedstawia elastyczność w trzech kategoriach: „otoczenie” (czy obecna sytuacja sprzyja rozwojowi elastycznego rynku pracy?), „firma” (jaki odsetek osób w firmie działa w oparciu o elastyczną formę współpracy?) i „ludzie” (jak przedstawiciele firm oceniają poziom zadowolenia ze współpracy z GIGerami?). Każdy z tych elementów został oceniony na skali od 0 do 10. Im wyższa wartość wskaźnika, tym bardziej elastyczny jest rynek pracy w Polsce. GIGbarometr 2023 osiągnął poziom 4,5. Szczegółowe wyniki GIGbarometru w poszczególnych obszarach prezentują się następująco: 4,1 w kategorii „otoczenie”; 2,2 w kategorii „firma” oraz 7,2 w kategorii „ludzie”.
Wyniki pokazują, że rodzimy rynek pracy w pewnych aspektach jest znacznie bardziej otwarty na elastyczność niż w innych, co stanowi dowód na to, że zostały tu poczynione pewne wysiłki, a potencjał na przyszłość pozostaje ogromny. Wchodząc w szczegóły – otoczenie prawne i gospodarcze ani istotnie nie zachęca, ani też nie zniechęca firm do stosowania elastycznych form współpracy, po prostu nie oferując szczególnych ułatwień w tym zakresie. Skala zastosowania elastycznych form współpracy pozostaje niewielka, z dominacją umów cywilnoprawnych szczególnie w przypadku MŚP oraz rosnącym udziałem współpracy B2B w dużych firmach z zagranicznym kapitałem. Do tego dochodzi kwestia najistotniejsza. Najwięcej na rzecz elastyczności rynku pracy uczynili dotychczas sami GIGerzy. Nasze badanie pokazało, że są to dobrze oceniani profesjonaliści, stanowiący wielką wartość dodaną dla firm, z którymi współpracują. Dobre rezultaty w tym obszarze dają nadzieję na to, że to właśnie jakość współpracy może być dla firm motywacją do odważniejszego i szerszego zastosowania nowoczesnych struktur współpracy – wyjaśnia Tomasz Miłosz, CEO GIGLIKE, start-upu, który w jednym miejscu oferuje wszystkie narzędzia i usługi biznesowe umożliwiające elastyczną pracę. – Trudno dziś odpowiedzieć jednoznacznie, czy poziom GIGbarometru jest wysoki, czy niski. Jako że przeprowadzamy to badanie po raz pierwszy i wyłącznie w Polsce, otrzymane dane staną się dobrym materiałem porównawczym dla przyszłych przeglądów – dodaje ekspert.
Polskie firmy cenią niezależnych profesjonalistów
Już 58% firm w Polsce deklaruje, że stosuje elastyczne formy współpracy. Na tym tle wyróżniają się duże przedsiębiorstwa. Aż cztery na pięć takich organizacji współpracuje z niezależnymi profesjonalistami.
W średnich i dużych firmach elastycznymi formami objętych jest mniej niż 15% kapitału ludzkiego. Może to oznaczać, że w większych organizacjach tego typu współprace najlepiej sprawdzają się wobec grona wysoko wykwalifikowanych specjalistów, takich jak na przykład pracownicy sektora IT.
Dlaczego to duże firmy chętniej zwracają się ku elastycznym formom współpracy? Wynika to zapewne z faktu, że duzi częściej inwestują w nowoczesne technologie, które m.in. transformują ich miejsca pracy. Częściej spotykają się też z większymi barierami w poszukiwaniu talentów w wysoko wyspecjalizowanych dziedzinach. Równocześnie duże firmy zwracają baczniejszą uwagę na aspekty prawne jako utrudniające dalsze uelastycznianie zatrudnienia. Bariera ta pojawia się też w aspekcie sztucznej inteligencji (SI), która obecnie wzbudza liczne dyskusje w kontekście rynku pracy. Nie ulega wątpliwości, że zmienne otoczenie biznesowe motywuje do stosowania elastycznych form zatrudnienia. Dzieje się tak również w kontekście dyskusji o skracaniu tygodnia pracy, do czego z pewnością przyczyni się właśnie sztuczna inteligencja. I stanie się to wyzwaniem szczególnie dla mniejszych firm, które obecnie najbardziej akcentują aspekt ekonomiczny i podatkowy, jeśli chodzi o uelastycznianie rynku pracy – uważa Marek Jarocki, EY Polska, Partner, Lider Zespołu People Advisory Services.
Warto w tym miejscu przypomnieć, że zeszłoroczny raport GIGLIKE i EY “To GIG or not to GIG? GIG well!” pokazał, że aż 80% GIGerów zdecydowało się na nawiązanie współpracy w formie B2B w wyniku własnej inicjatywy, a nie w efekcie propozycji dotychczasowego pracodawcy.
Tegoroczne wyniki, ukazujące tym razem perspektywę nie GIGerów, a zleceniodawców, wskazują natomiast, że 76% firm deklaruje zadowolenie ze współpracy z niezależnymi profesjonalistami, przy czym co piąta ocenia ją jako perfekcyjną. Dane te znajdują odzwierciedlenie w wypowiedziach praktyków zarządzających największymi organizacjami.
Pytania o nowoczesne formy współpracy w Grupie PLAY pojawiają się równie często, jak te dotyczące pracy zdalnej. Odpowiadając na te potrzeby, wprowadziliśmy elastyczne formy współpracy dla wybranych grup ekspertów, gdyż jest to jeden ze sposobów na zwiększenie atrakcyjności Grupy PLAY w oczach wysoko wykwalifikowanych niezależnych profesjonalistów, którzy chcą z nich korzystać. Przygotowanie firmy na współpracę z GIGerami może być trudne, a nawet zniechęcające. Mimo wszystko warto podjąć ten wysiłek. To jest inwestycja wpływająca pozytywnie na konkurencyjność i zwinność organizacji oraz zadowolenie pracowników i GIGerów. Jest to trend, za którym w dzisiejszych warunkach rynku warto podążać, dzięki temu mamy większe szanse sprostaniu wyzwaniom współczesnego świata – przekonuje Ewa Zmysłowska, Chief People Officer, Grupa PLAY.
Wyzwania dla elastycznego rynku pracy
Obecna sytuacja gospodarcza oraz otoczenie prawne i podatkowe w Polsce budzą mieszane uczucia przedsiębiorców w kontekście rozwoju elastycznego rynku pracy. Zdaniem aż połowy zapytanych przedstawicieli firm sytuacja ta nie sprzyja jego rozwojowi. Warto jednak pamiętać, że to obraz rynku zdominowanego przez mikro i małe firmy. Przedstawiciele największych organizacji wyrażają odwrotne przekonanie. Ich zdaniem obecna sytuacja gospodarcza sprzyja rozwojowi elastycznego rynku pracy. Wskazuje na to aż 62% respondentów w tej grupie.
A co z perspektywy firm w największej mierze przeszkadza rozwojowi elastycznego rynku? Według 58% respondentów są to kwestie podatkowe. 42% wskazuje z kolei na aspekty prawne. Uelastycznieniu sprzyjają za to narzędzia i systemy informatyczne. Zwraca na to uwagę 6 na 10 pytanych przedsiębiorców.
Niezbędne są regulacje systemowe, które uwolnią potencjał rynku pracy i połączą potrzeby ludzi oraz firm. Uregulowanie pracy zdalnej to krok w dobrym kierunku, natomiast nadal konieczne są przepisy dotyczące form współpracy. To szczególnie ważne dla generacji wchodzących na rynek pracy – liczy się dla nich pewność zatrudnienia i stabilność dochodów, ale także elastyczność czasu pracy i swoboda w jej organizowaniu – zwraca uwagę Rafał Brzoska, Prezes Zarządu InPost, EY Przedsiębiorca Roku 2021.
Finanse i perspektywy rozwoju napędzają GIGekonomię
Wśród zalet, które według firm działających w Polsce dostrzegają niezależni profesjonaliści decydujący się na umowę B2B, najczęściej wymieniane jest poczucie zadowolenia z sytuacji finansowej (66%). Nieco mniejszy odsetek przedsiębiorstw zwraca uwagę na dostrzegane przez GIGerów korzyści związane z możliwością podejmowania wielu zleceń dla różnych podmiotów równocześnie (64%). 53% firm wskazuje na ogólną satysfakcję z wykonywanej pracy jako na element, który ma duże znaczenie dla niezależnych profesjonalistów.
GIGerzy – zdaniem zleceniodawców – zwracają także uwagę na chęć korzystania z benefitów kojarzonych tradycyjnie z pracownikami etatowymi. Zdaniem 35% zapytanych przedsiębiorców niezależni profesjonaliści szczególnie cenią sobie możliwość uczestniczenia w szkoleniach zawodowych. 34% odpowiedzi padło z kolei na chęć otrzymywania przez specjalistów narzędzi do pracy, takich jak laptop czy telefon służbowy.
W opinii firm, GIGerzy współpracujący ze średnimi i dużymi organizacjami często wyrażają również oczekiwania dotyczące prywatnej opieki zdrowotnej, karty benefitowej, finansowania podróży służbowych oraz prywatnego ubezpieczenia na życie lub OC.
GIGerzy mówią wprost, że oczekują pracy w dobrych, określonych warunkach, są odporni na manipulację (myloną przez niektórych menedżerów z motywacją), umieją liczyć, mają wykształcone poczucie wartości i świadomość samodecydowania. Nie pracują już „na uzależnieniu”, nie identyfikują się z jednym pracodawcą, po prostu świadczą usługę zwaną pracą na rzecz podmiotu (czasem jednego, czasem trzech), który tę usługę zleca. Jest to wyzwanie dla HR-u, bo modele kija i marchewki na dłuższą metę nie są efektywne, podobnie jak hasła, pod którymi kryją się nic nieznaczące wartości. Przyszedł czas realnego partnerstwa z pracownikiem i na rynku pracy wygrają te firmy, którzy szybko to zrozumieją. Szczególnie że internet uruchomił takie kanały komunikacji, które doprowadziły do tego, iż wszyscy zostaliśmy rozebrani z piórek, które lubiliśmy latami stroszyć – przekonuje Ola Legosz, przedsiębiorczyni, współzałożycielka fundacji, ekspertka HR i influencerka (nomadmum81).
Elastyczna praca trafia do kodeksu – przyszłość spod znaku GIGekonomii
Nowelizacja Kodeksu pracy, która miała miejsce w kwietniu 2023 roku, wprowadziła zmiany dotyczące uelastycznienia warunków pracy pracowników etatowych. Nowe przepisy m.in sankcjonują możliwość wyboru przez pracownika opcji pracy zdalnej i hybrydowej, kojarzącej się dotychczas przede wszystkim z GIGerami. To dowód na to, że także otoczenie prawne powoli dostosowuje się do zmieniających się okoliczności i oczekiwań samych pracowników.
Jak zatem wyglądać będzie przyszłość elastycznego rynku pracy? GIGbarometr ukazuje pewne tendencje.
68% dużych firm uważa, że w ciągu roku znaczenie elastycznych form współpracy na rynku wzrośnie. Jednak przedstawiciele małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) są bardziej sceptyczni. 42% ankietowanych w tej dominującej na rynku pracy grupie, uważa, że znaczenie elastycznych form współpracy w ciągu najbliższych 12 miesięcy nie ulegnie zmianie. Tradycyjnie jednak to największe na rynku podmioty są wyznacznikiem zmian, które po czasie przyswaja cały rynek. Wiele wskazuje więc na to, że adopcja elastycznych form współpracy w Polsce będzie się rozszerzać, mimo istniejących barier. Tym bardziej że wynika ona nie tyle z chęci dokonania zmian w sektorze przedsiębiorstw, co z oczekiwań samych pracowników.
GIGbarometr
