Zmiana czasu, jej wpływ na zdrowie pracownika oraz organizacja pracy zmianowej

Choć w 2021 roku miał nastąpić koniec z przestawianiem zegarków, niestety nadal będziemy to robić. Zmiana czasu z zimowego na letni w tym roku przypada na 28 marca. Wtedy to, po pięciu miesiącach czasu zimowego, przestawimy swoje zegarki o godzinę do przodu, z 2:00 na 3:00.

Jednakże, poza prozaicznym przestawieniem zegarków, za zmianą czasu stoi wiele poważniejszych problemów, zarówno zdrowotnych, jak i organizacyjnych.

Rozliczanie czasu pracy przy zmianie czasu z zimowego na letni

Ci, którzy mają zaplanowaną zmianę nocną na 28 marca, będą pracować o godzinę krócej. Ale czy w związku z tym otrzymają mniejsze wynagrodzenie? Dzieje się to bez winy pracowników, którzy są gotowi świadczyć pracę w tym dniu, ale ze względu na zmianę czasu nie mają możliwości wypracowania dobowego wymiaru czasu pracy. Za niewypracowaną godzinę pracownikom przysługuje prawo do wynagrodzenia przestojowego. Dlatego pracownicy, którzy nie przepracowali pełnego wymiaru czasu pracy w związku ze zmianą czasu zimowego na letni, zachowują prawo do pełnego miesięcznego wynagrodzenia.

Nowa godzina dla zegara biologicznego

Dla wielu osób przejście z zimowego na czas letni oznacza godzinę mniej snu. Zasadniczo, przesunięcie wskazówki w zegarku zajmuje niewiele czasu, ale nie jest już tak łatwo w przypadku zegara biologicznego – nie wystarczy przesunąć wewnętrznej wskazówki do przodu lub do tyłu i po problemie. Tu zaczynają się już realne problemy. Dla wielu ludzi zmiana czasu oznacza również problemy z zasypianiem, dyskomfort w życiu codziennym, czy nawet problemy związane z depresją. Uczucie zmęczenia towarzyszące zmianie czasu można porównać do zjawiska zwanego „jet lag”.

W tym czasie zwłaszcza zasypianie i wstawanie, może być nieco trudniejsze. Ma to związek z rytmem dobowym oraz zegarem biologicznym. Aby móc spać, konieczna jest produkcja określonych hormonów. Kiedy zmniejszy się światło dzienne, organizm człowieka zaczyna stymulować produkcję melatoniny, hormonu snu. Ponieważ przy zmianie czasu z zimowego na letni godzinę później robi się ciemno, produkcja melatoniny również zaczyna się nieco później. Odwrotna sytuacja dotyczy przebudzenia - w którym organizm wytwarza więcej kortyzolu pod wpływem światła słonecznego, które pojawia się wcześniej.

Ponieważ zmiana czasu wpływa na gorszą jakość snu, organizm człowieka dostarcza również mniej energii, a co za tym idzie może również wpływać na uczucie głodu, zwłaszcza gdy osoba jest przyzwyczajona do jedzenia o stałych porach. Takie uczucia mogą trwać nawet do kilku tygodni, zanim ciało i zegar biologiczny człowieka całkowicie dostosują się do nowej godziny.

Złota wskazówka na poniedziałkowy poranek 29 marca? Zacznij dzień od zdrowego, satysfakcjonującego śniadania bogatego w białko i od razu po przebudzeniu wpuść naturalne światło do pokoju. Doskonały sposób, aby powiedzieć swojemu organizmowi, że zaczął się dzień.

Organizacja czasu pracy w firmie podczas zmiany czasu

Wiele osób zastanawia się, czy 1 godzina to faktycznie duża, czy mała zmiana w kontekście czasu pracy i codziennego życia. Idealnym przykładem mogą być tutaj osoby pracujące z Ziemi i operujące łazikami na Marsie. Doba na Marsie trwa 25h, natomiast na Ziemi trwa ona 24h. Ta niewielka, aczkolwiek znacząca różnica, to bardzo duże wyzwanie dla pracowników oraz osób zajmujących się ustalaniem czasu pracy – bo skąd nagle wziąć dodatkową godzinę, gdy doba nam na to nie pozwala?

Nie mniejszym wyzwaniem jest zaplanowanie czasu pracy w dniu zmiany czasu z zimowego na letni i odwrotnie. Najważniejsze to przede wszystkim planowanie zgodnie z prawem, zadbanie o koncentrację oraz zaangażowanie pracowników w wykonywaną pracę w tym czasie, poprzez m.in. odpowiednie planowanie grafiku i zapewnienie dobrych warunków pracy. Trzeba w tym czasie również wziąć pod uwagę możliwe przemęczenie pracą, dlatego warto pochylić się nad grafikiem pracowników i dostosować je w taki sposób, aby zegary biologiczne i organizmy miały czas na regenerację i powrót na właściwe tory. Oczywiście, przy okazji zawsze trzeba realizować plan na dany miesiąc, dlatego grafik na marzec warto ułożyć z większą uwagą oraz wglądem na zapotrzebowanie danych pracowników –niejednokrotnie okazuje się, że możemy zwiększyć poziom satysfakcji swoich pracowników tak niewielką rzeczą, jak bardziej elastyczne podejście do zaplanowanego harmonogramu.

Czy czas zimowy i letni nadal ma sens?

To kwestia, która od lat dzieli zwolenników i przeciwników. Przejście z czasu zimowego na letni i odwrotnie reguluje dyrektywa europejska. Ideą wprowadzenia czasu letniego i zimowego była oszczędność energii. Jednak zdaniem przeciwników powód ten jest przestarzały, a zmiana ma negatywny wpływ na zdrowie publiczne, bezpieczeństwo na drogach i gospodarkę. Jednak głosowanie nad likwidacją czasu zimowego i letniego nie przyniosło rezultatu. Marzec 2021 roku miał był ostatnim przypadkiem, gdy przestawimy wskazówki zegarków, tak się jednak nie stało i wciąż musimy borykać się z konsekwencjami zmiany czasu, także tymi negatywnymi.

Adrianna Przychodzka Koordynator ds. Marketingu, Déhora Polska