Najważniejsze zmiany w podatkach dochodowych w 2021 r. – wpływ na działalność polskich przedsiębiorstw

Mimo bardzo trudnych czasów dla przedsiębiorców, w dobie pandemii COVID-19, wraz z Nowym Rokiem wprowadzone zostało wiele zmian w podatkach dochodowych, które mogą mieć negatywny wpływ na działalność polskich przedsiębiorstw.

OPODATKOWANIE CIT SPÓŁEK KOMANDYTOWYCH I JAWNYCH

Jedną z najistotniejszych i wzbudzających największe głosy sprzeciwu było nałożenie obowiązków podatnika podatku dochodowego od osób prawnych na spółki komandytowe oraz spółki jawne. Z dniem 1 stycznia 2021 r. zaczęły obowiązywać nowe przepisy dotyczące opodatkowania spółek jawnych i spółek komandytowych podatkiem CIT (Ustawa z dnia 28 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw. D.U.2020 poz. 2122).

WĄTPLIWOŚCI W ZAKRESIE OPODATKOWANIA SPÓŁEK JAWNYCH

Należy podkreślić, iż zmiany nie dotyczą wszystkich spółek jawnych. Obowiązek ten dotyczy spółek, których wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne, oraz które nie złożyły informacji wskazanej w przepisach. Ciekawym jest, że ustawa wiąże z tym obowiązkiem określone skutki prawne, rzutujące na cały okres trwania spółki. Oznacza to, że spółka jawna, która stała się podatnikiem podatku CIT będzie nim do chwili zmiany w składzie, likwidacji lub wykreślenia z rejestru.

W pierwszym miesiącu wejścia w życie przepisów, ustawodawca przewidział możliwość dostarczenia informacji do dnia 31 stycznia br. Problem dotyczy również nowo powstałych spółek jawnych, gdzie wspólnikiem jest podmiot inny niż osoba fizyczna, które według ustawy powinny złożyć informacje przed rozpoczęciem roku obrotowego. Jednakże według obowiązujących przepisów dzień wpisu do właściwego rejestru jest dniem rozpoczęcia działalności spółki, jak również jest poczytywany jako pierwszy dzień roku obrotowego. Spółka jawna nie ma możliwości złożenia informacji przez dniem rozpoczęcia działalności ponieważ w świetle prawa przed dokonaniem wpisu nie istnieje. Pojawiające się głosy specjalistów jasno wskazują, że informacje należy przekazać w dniu wpisu do rejestru. Najbezpieczniej jednak, do czasu wypracowania stanowiska organów podatkowych, wstrzymać się z zakładaniem spółek jawnych, w których wspólnikami będą osoby prawne.

OPODATKOWANIE SPÓŁEK KOMANDYTOWYCH

Kolejną spółką, która z dniem 1 stycznia stała się podatnikiem CIT jest wspomniana wcześniej spółka komandytowa. Spółka komandytowa, w przeciwieństwie do spółki jawnej, nie ma możliwości uniknięcia nowego obowiązku podatkowego. Ustawodawca przewidział dla niej jedynie możliwość odroczenia wejścia w życie nowych przepisów do 1 maja bieżącego roku. Takie rozwiązanie, zdaniem ustawodawcy, ma zapobiec stosowaniu optymalizacji podatkowej. W praktyce jednak ten rodzaj spółki pozwalał przedsiębiorcom na prowadzenie bezpiecznego biznesu.

Wracając do nowo obowiązujących przepisów, spółki odraczając wejście w życie nowych uregulowań, miały możliwość przedłużenia roku podatkowego do 1 maja 2021 r. Niestety ustawodawca nie był precyzyjny i wskazał jedynie na konieczność zamknięcia ksiąg rachunkowych na dzień przed staniem się podatnikiem CIT, nie określił jednak – czy ta czynność zobowiązuje spółki do sporządzenia sprawozdania finansowego.

Kolejną kwestią, która została zmieniona, było rozliczanie dochodów ze spółki komandytowej. W myśl nowych przepisów dochód z takiej spółki stał się dywidendą, co oznacza, iż nie stanowi już dochodu z działalności prowadzonej przez wspólnika. Ta zmiana miała o tyle pozytywny aspekt dla osób, których dochody kwalifikują się do opodatkowania w ramach daniny solidarnościowej, ponieważ dywidendy na chwilę wejścia w życie ustawy zmieniającej nie były brane pod uwagę przy określaniu wysokości daniny solidarnościowej.

Wraz ze zmianą sposobu uzyskiwania dochodu, powstały wątpliwości, jak rozliczyć nierozliczone przez wspólników straty. Ustawodawca wskazał, że możliwe jest rozliczanie straty w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a w przypadku gdy wspólnik nie prowadzi działalności gospodarczej, możliwe jest rozliczenie straty z przychodu w spółce komandytowej.

Pozostając na gruncie osiąganego przychodu, w ustawie zmieniającej wskazana została możliwość zastosowania 50% zwolnienia od podatku dla komandytariusza. Zwolnienie dotyczyć jednak będzie tylko kwoty 60 tys. przychodu, w jednej spółce i jest obwarowane wieloma warunkami, których większość wspólników nie spełnia. Ze zwolnienia będzie mógł również skorzystać komplementariusz, proporcjonalnie do swojego udziału, do kwoty zapłaconego przez spółkę podatku.

Podsumowując, obciążenia podatkowe dla wspólników spółek komandytowych znacznie wzrosną – w pierwszej kolejności podatek zapłaci spółka, a potem wspólnik, któremu zostanie wypłacony zysk.

ESTOŃSKI CIT

Wprowadzenie tzw. estońskiego CIT było jedną ze sztandarowych zmian zapowiadanych przez Ministerstwo Finansów. Estoński CIT miał być prostą i przejrzystą formą opodatkowania dla spółek chcących inwestować we własne przedsiębiorstwo. Jednak analiza przepisów pokazuje jego złożoność.

W pierwszej kolejności należy wskazać na katalog warunków, jakie należy spełnić, aby móc stosować estoński CIT, takich jak np. prowadzenie działalności w formie spółki kapitałowej, nie przekroczenie 100 mln dochodu w poprzednim roku podatkowym czy zatrudnianie co najmniej 3 pracowników. Również wprowadzony został szereg podmiotów, które nie mogą skorzystać z tej formy opodatkowania.

Są to m.in. spółki, które posiadają udziały w innych spółkach lub których udziałowcami nie są wyłącznie osoby fizyczne, przedsiębiorstwa finansowe, instytucje pożyczkowe czy podatnicy postawieni w stan upadłości.

Do kolejnych restrykcji, jakie są związane z możliwością zastosowania estońskiego CIT, należą karencje, które dotyczą podmiotów powstałych w wyniku połączenia lub przekształcenia czy wnoszące własne przedsiębiorstwo jako wkład niepieniężny. W takich wypadkach karencja trwa 2 lata podatkowe, ze wskazaniem, że okres ten nie może trwać krócej niż 24 miesiące. Możliwość skorzystania z estońskiego CITu, w takim przypadku istnieje w 2021 r., jednakże spółka będzie zobowiązana do zapłacenia podatku od dochodu z przekształcenia.

Kolejnym obowiązkiem, jaki należy spełnić już po wybraniu opodatkowania estońskim CIT, jest ponoszenie nakładów na cele inwestycyjne, większe niż 15% (nie mniejsze niż 20 tys. zł), albo 33% (nie mniej niż 50 tys. zł) w zależności od wybranego okresu 2-letniego lub 4-letniego. Alternatywą dla nakładów inwestycyjnych może być poniesienie wydatków na wynagrodzenie osób fizycznych w wysokości co najmniej 20% w stosunku do roku poprzedniego. Zwracamy uwagę na konieczność inwestowania w nowe środki trwałe określone w kategoriach 3-8 Klasyfikacji.

Przechodząc do najważniejszego, w estońskim CIT do opodatkowania powinno dochodzić dopiero w chwili wypłaty zysków wspólnikom. Ustawa wymienia dwie stawki podatkowe na poziomie 15% i 25%.

Jednak najwięcej wątpliwości budzą inne przedmioty opodatkowania, takie jak ukryte zyski, suma zysków netto niepodzielonych czy wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą. Za ukryte zyski ustawodawca uważa świadczenia inne niż podzielony zysk, które otrzyma udziałowiec spółki lub podmiot z nim powiązany. W takim przypadku podatek od ukrytych zysków płacony jest do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano świadczenia. Okazuje się zatem, iż podleganie pod estoński CIT nie wykluczy opodatkowania w innych momentach niż wypłata wypracowanych zysków.

Mając na uwadze, jak wiele wątpliwości i przykrych niespodzianek mogą napotkać przedsiębiorcy przechodząc na estoński CIT, zmiana sposobu opodatkowania na estoński CIT w obecnym kształcie, bez ugruntowanego stanowiska organów podatkowych, jest bardzo ryzykowna.

FUNDUSZ NA CELE INWESTYCYJNE

Ciekawym i bezpieczniejszym rozwiązaniem wydaje się być fundusz na cele inwestycyjne. Pozwala on na zaliczenie do kosztów uzyskania przychodu, przekazanych środków, na wyodrębniony w kapitale rezerwowym fundusz. Aby z niego skorzystać spółka musi spełniać warunki tak, jak w przypadku estońskiego CIT. Warunkiem zastosowania odliczenia jest wyodrębnienie go w kapitale rezerwowym. Fundusz musi mieć formę rachunku bankowego, a środki przekazywane muszą pochodzić z zysku wypracowanego w roku poprzednim. Środki zgromadzone na funduszu inwestycyjnym powinny zostać przeznaczone na inwestycje najpóźniej do końca roku, w którym dokonano odpisu, jednakże istnieje możliwość wydłużenia tego terminu do 3 lat.

PODSUMOWANIE

Rok 2021 jest pełen zmian w podatku dochodowym od osób prawnych, które negatywnie wpłyną na działalność polskich przedsiębiorstw. Estoński CIT, który miał być z założenia bardzo pozytywnym rozwiązaniem, z uwagi na pełne wątpliwości definicje i wiele „pułapek”, nie jest rozwiązaniem bezpiecznym. Wiele małych firm rodzinnych, które prowadziły swoje biznesy w formie spółki komandytowej, musi podjąć decyzję, czy zależy im na ochronie swojego majątku, czy na niskich obciążeniach podatkowych, oraz odpowiednio zmienić formę prowadzonej działalności. Nie mamy
również pewności, jak organy podatkowe potraktują spółki komandytowe chcące dokonać przekształcenia w inny rodzaj spółki. Czy takie działanie nie zostanie uznane jako próba uniknięcia opodatkowania. Ważne jest również, odpowiednie dobranie formy prowadzonej działalności, a nawet moment przekształcenia, gdyż wiele z tych czynników może wpłynąć na wysokość opodatkowania.

Niestety, nawet w trakcie pandemii, ustawodawca dodatkowo skomplikował sytuację polskich przedsiębiorców, którzy – zamiast skupić się na prowadzeniu biznesu – muszą obecnie podjąć wiele trudnych decyzji.

Autorzy:

Dorota Chudzik, doradca podatkowy | główny menedżer, Kancelaria Prawna „Chudzik i Wspólnicy Radcowie Prawni” sp.p.

Konrad Matuszewski, konsultant prawno-podatkowy, Kancelaria Prawna „Chudzik i Wspólnicy Radcowie Prawni” sp.p.