Polski Ład a podatki

Charakterystyczną cechą prawa podatkowego w Polsce jest jego brak stałości i wprowadzanie licznych nowelizacji. Tak wielu wprowadzanych jednocześnie zmian podatkowych, jak te ujęte w Polskim Ładzie, nie było jednak od dawna. Dokument zmieniający ustawy, głównie podatkowe, liczy blisko 300 stron. Przedsiębiorcy muszą poświęcić na poznanie zmian i dostosowanie się do nich jeszcze więcej wysiłku, niż zazwyczaj. Poniżej zamieszczamy krótkie omówienie tylko części ze zmian podatkowych, skupiając się na podatku PIT oraz perspektywie pracodawców.

ZMIANA PROGU PODATKOWEGO ORAZ KWOTY WOLNEJ OD PODATKU

Najszerzej reklamowaną przez władzę  zmianą jest podniesienie progu podstawy opodatkowania, od której ma zastosowanie 32% stawka podatku, z 85.528 zł do 120 tys. zł. Jednocześnie, w przypadku dochodów rozliczanych według skali podatkowej, do 30 tys. zł wzrasta kwota wolna od podatku. Będzie ona stosowana poprzez odliczenie kwoty 5.100 zł od należnego podatku obliczonego wg stawki 17% od podstawy opodatkowania wynoszącej do 120.000 zł.

Co ciekawe, wysokość kwoty zmniejszającej podatek w pierwszym przedziale skali podatkowej może być zwiększana przez Radę Ministrów na wniosek Ministra Finansów, jeżeli wzrośnie kwota minimum egzystencji dla gospodarstwa domowego. Nie dotyczy to jednak podatników wpadających w stawkę 32%, wobec których kwota wolna od podatku nie będzie waloryzowana.

SKŁADKA ZDROWOTNA

Zlikwidowano możliwość odliczania od podatku dochodowego składki zdrowotnej w jakiejkolwiek części (dotychczas możliwe było odliczenie 7.75% z 9% podstawy jej wymiaru). W praktyce oznacza to wzrost obciążeń publicznoprawnych o 7.75% dla większości podatników.

Katalog osób podlegających obowiązkowo składce zdrowotnej rozszerzono o osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie. Podstawowa wysokość składki zdrowotnej pozostała na poziomie 9%. Do 4.9% dochodu obniżona zostanie wysokość procentowa składki dla przedsiębiorców rozliczających się podatkiem liniowym (nie może być ona jednak niższa, niż 9% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia roku składkowego). Odrębne i skomplikowane zasady obliczania składki zdrowotnej będą obowiązywały podatników rozliczających się w zryczałtowanych formach opodatkowania.

POMNIEJSZENIA PODSTAWY OPODATKOWANIA

Negatywny efekt zmian w zakresie składki zdrowotnej ma zmniejszać, ale tylko w przypadku pracowników oraz przedsiębiorców rozliczających się na zasadach ogólnych, nową ulgę dla klasy średniej polegającą na zmniejszeniu podstawy opodatkowania. Ulga dotyczy wyłącznie podatników osiągających przychody z pracy lub dochody z działalności nie mniejsze niż 68.412 zł rocznie (5.700 zł miesięcznie), a nie wyższe niż 133.692 zł rocznie (11.141 zł miesięcznie).

Wzory obliczania tej ulgi (są dwa, a drugi ma zastosowanie od kwoty 102.589 zł) są podręcznikowym przykładem nadmiernego komplikowania prawa. Ulga jest najwyższa w przypadku dochodów (przychodów) w wysokości ok. 103 tys. zł rocznie, gdy podstawa opodatkowania zostaje pomniejszona o około 13,5 tys. zł. Jej wysokość spada natomiast do zaledwie kilkunastu złotych w przypadku dochodów (przychodów) z krańcowych wartości przyjętego przedziału. Ciekawostką będzie możliwość obniżenia podstawy opodatkowania o zapłacone na rzecz związków zawodowych składki członkowskie (do 300 zł rocznie).

PRZECIWDZIAŁANIE NIELEGALNEMU ZATRUDNIANIU ORAZ SZAREJ STREFIE

Do przychodów podatników podatku dochodowego doliczać będzie się wartość pracy osoby zatrudnionej nielegalnie (w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy) w wysokości równowartości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym miesiącu. Takie same skutki dotyczą przychodu pracownika z tytułu nielegalnego zatrudnienia w części, w jakiej pracodawca nie ujawnił ich właściwym organom państwowym (po stronie pracownika przychody te będą zwolnione z opodatkowania PIT). Jednocześnie pracodawca nie będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wypłaconych świadczeń z tytułu nielegalnego zatrudnienia. Ponadto, w przypadku nielegalnego zatrudnienia lub zaniżenia podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych pracowników, składki nie będą obciążały ubezpieczonego, lecz muszą być opłacane w całości z własnych środków przez płatnika składek.

ZWOLNIENIA Z OPODATKOWANIA

Pojawi się kilka nowych zwolnień podatkowych dla osób fizycznych. Zwolnieniu z opodatkowania będą podlegały dochody uzyskane z odpłatnego zbycia, po upływie trzech lat, akcji objętych lub nabytych przez podatnika (od 2022 r.) w wyniku pierwszej oferty publicznej. W ramach wspólnego limitu do wysokości 85.528 zł rocznie, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 152–154 ustawy o PIT, zwolnione z opodatkowania będą osiągane z pracy, umów zlecenia, czy działalności gospodarczej:

• (i) przychody niektórych podatników, jeśli po 2021 r. przenieśli oni miejsce zamieszkania na terytorium Polski (z krajów UE, EOG lub kilku innych, wymienionych w przepisie państw); zwolnienie obowiązuje w czterech kolejno po sobie następujących latach podatkowych,
• (ii) przychody podatnika, który w roku podatkowym wykonywał władzę rodzicielską w stosunku do co najmniej czworga dzieci lub
• (iii) w celu aktywizacji zawodowej osób po ukończeniu 60. roku życia (kobiety) lub 65. roku życia (mężczyźni), przychody osiągane przez podatnika, który pomimo nabycia uprawnienia, nie otrzymuje emerytury lub renty.

W razie korzystania z tych zwolnień oraz jednoczesnego stosowania podwyższonych kosztów uzyskania przychodów z tytułu honorariów autorskich wobec pracowników, łączna kwota zwolnień oraz kosztów nie może przekraczać kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, czyli 120 tys. zł.

RYCZAŁT OD NOWYCH REZYDENTÓW

Wprowadzone zostaje nowe rozwiązanie mające zachęcać zamożnych nierezydentów do przenoszenia rezydencji podatkowej do Polski. Ryczałt od przychodów takich osób może być wybrany przez podatnika, który nie posiadał miejsca zamieszkania w Polsce przez co najmniej pięć z sześciu lat podatkowych poprzedzających bezpośrednio rok podatkowy, w którym przeniósł miejsce zamieszkania na terytorium Polski. Przez 10 lat opodatkowaniu ryczałtem w wysokości 200 tys. zł. rocznie podlegać będą przychody uzyskane poza terytorium Polski – niezależnie od ich wysokości (w przypadku przychodów członka rodziny takiego podatnika podatek wyniesie 100 tys. zł). Jednocześnie taki podatnik będzie zobowiązany do poniesienia wydatków na wzrost gospodarczy, rozwój nauki i szkolnictwa, ochronę dziedzictwa kulturowego lub krzewienie kultury fizycznej w wysokości co najmniej 100 tys. zł rocznie.

ZMIANY Z PERSPEKTYWY PŁATNIKÓW PIT

Nowelizacja spowoduje również pewne zmiany w zakresie obowiązków płatników pobierających zaliczki na podatek. Płatnicy nie będą pomniejszali zaliczek o pobraną składkę zdrowotną. Płatnicy muszą uwzględniać przy obliczaniu zaliczek nową ulgę „dla klasy średniej”. Na wniosek podatnika płatnik będzie zobowiązany do uwzględniania przy poborze zaliczek opisanych powyżej zwolnień z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 152–154 ustawy o PIT.

Pojawi się natomiast możliwość zażądania przez podatnika poboru zaliczek bez stosowania standardowych miesięcznych pracowniczych kosztów uzyskania przychodów (250 zł). Kolejną nowością jest możliwość niepobierania przez płatnika zaliczek od dochodów osób zatrudnianych na podstawie umów cywilnoprawnych, jeżeli nie osiągają one innych dochodów, a roczne dochody pracownika nie przekroczą 30 tys. zł. Z uwagi na zmianę ulgi podatkowej dla osób samotnie wychowujących dzieci (odliczenie od podatku zamiast wspólnego opodatkowania), tacy podatnicy nie będą mogli wnioskować do płatnika o stosowanie obniżonych zaliczek na podatek. Wysokość przychodów z tytułu wykorzystywania samochodów służbowych do celów prywatnych przez pracowników będzie teraz określana wg mocy silnika oraz rodzaju napędu (elektryczny), a nie pojemności silnika. Niestety nadal to rozwiązanie dotyczy wyłącznie pracowników, zaś ustalenie analogicznych przychodów innych osób pozostaje bez szczegółowej regulacji.

Autor: Piotr Maksymiuk, Senior associate, Baker McKenzie