Rewolucyjne zmiany - pobór podatku u źródła

W poniższym artykule przybliżamy zmiany w zakresie poboru podatku u źródła, które będą miały ogromy wpływ na rozliczenia transakcji z podmiotami zagranicznymi. Polskie podmioty wypłacające środki zagranicznym inwestorom z tytułu m.in. dywidend, czy też zagranicznym kontrahentom za świadczone usługi, muszą przygotować się na całkowitą zmianę zasad i podejścia organów skarbowych.

OD KIEDY OBOWIĄZUJĄ ZMIANY:

Od 1 stycznia 2019 r. do polskiego porządku prawnego wprowadzono nowe przepisy regulujące kwestię poboru podatku u źródła, które w istotny sposób utrudniają płatnikom możliwość skorzystania ze zwolnień oraz preferencyjnych stawek opodatkowania. Zgodnie jednak z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 31 grudnia 2018 r., wejście w życie tych regulacji zostało odroczone do dnia 1 lipca 2019 r. Tym samym obowiązek podatkowy spoczywający na płatniku w zakresie poboru i odprowadzenia podatku u źródła będzie obowiązywał od 1 lipca 2019 r. Zasada, zgodnie z którą dotychczas polscy przedsiębiorcy mogli uwzględniać ulgi już w momencie wpłacania należności do urzędu skarbowego, uległa znaczącemu ograniczeniu.

PODATEK U ŹRÓDŁA – ISTOTA:

Instytucja podatku u źródła jest uregulowana w art. 26 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Przepisy nakładają na osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne będące przedsiębiorcami obowiązek pobierania zryczałtowanego podatku dochodowego od należności wypłacanych na rzecz tego samego podatnika. Obowiązek ten dotyczy tylko tych transakcji, które zostały wymienione w ustawie. Do takich świadczeń należą m.in. usługi doradcze, księgowe czy usługi reklamowe. Katalog usług objętych tym opodatkowaniem jest jednak bardzo szeroki i obejmuje również m.in. należności z tytułu dywidend czy odsetki
od należności licencyjnych wypłacone zagranicznym podmiotom.

Obowiązek pobrania i odprowadzenia podatku u źródła nie powstaje jednak, jeśli pomiędzy Polską a krajem rezydencji odbiorcy wypłacanej należności funkcjonuje umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, a polski przedsiębiorca posiada ważny certyfikat rezydencji podatkowej podmiotu zagranicznego. W ustawie wskazano dwie podstawowe stawki zryczałtowanego podatku u źródła, zróżnicowane ze względu na rodzaj transakcji. Stawki te wynoszą odpowiednio 10% lub 20% kwoty należności. Jeśli pomiędzy Polską a krajem rezydencji odbiorcy istnieje właściwa umowa (konwencja) o unikaniu podwójnego opodatkowania, w której zawarto inną stawkę, można zastosować stawkę wskazaną w umowie. Aby zastosować korzystne regulacje wynikające z umów międzynarodowych, płatnik jest zobowiązany uzyskać ważny certyfikat rezydencji podatkowej swojego kontrahenta, tj. zaświadczenie o miejscu siedziby podatnika dla celów podatkowych wydane przez właściwy organ administracji podatkowej państwa miejsca siedziby podatnika.

Z JAKIMI ZMIANAMI MAMY DO CZYNIENIA:

Najważniejszą nowością jest całkowita zmiana systemu korzystania z preferencyjnych stawek oraz zwolnień. Od 1 lipca 2019 r. nie będzie możliwe bezpośrednie stosowanie przez płatnika zwolnień lub preferencyjnych stawek, wynikających z zawartych umów międzynarodowych. Płatnik będzie zobowiązany pobrać i odprowadzić obliczoną należność do urzędu skarbowego, a dopiero w dalszej kolejności właściwy podmiot (podatnik lub płatnik) będzie mógł ubiegać się o zwrot zapłaconego podatku. Dla wielu podmiotów wskazane obowiązki mogą być dużym wyzwaniem. Szczególnie przy zawieraniu umów z zagranicznymi kontrahentami należy pamiętać o odpowiednich uregulowaniach, by ostatecznie nie ponosić ciężaru ekonomicznego podatku obcego podmiotu.

ODSTĘPSTWA OD STOSOWANIA NOWYCH REGUŁ POBORU PODATKU U ŹRÓDŁA:

Podstawowym wyjątkiem od zastosowania nowych regulacji jest to, iż regulacja dotyczy wyłącznie należności, które w skali roku przekroczyły wartość 2 000 000 złotych. Tym samym zastosować się do zmieniających reguł będą musiały podmioty wykonujące transakcje z podmiotami zagranicznymi o znacznej wartości. Co więcej, zmiany wchodzące w życie można podzielić na trzy grupy, biorąc pod uwagę kryterium wysokości należności. W wypadku należności do 10 000 złotych, wypłacanych do 1 podmiotu, płatnicy mają prawo posługiwać się tylko kopią certyfikatu rezydencji. Do należności o maksymalnej wysokości 2 000 000 złotych zastosowanie znajdą dotychczasowe zasady poboru podatku. Natomiast nadwyżki ponad 2 000 000 złotych zostaną opodatkowane według nowych, niekorzystnych reguł.

Płatnik może wprawdzie skorzystać od razu z uprawnień wynikających ze stawek traktatowych lub przewidzianych zwolnień już w momencie wypłaty należności, jednakże będzie się to wiązało z dodatkowymi warunkami, które wydają się trudne do spełnienia. Dodatkowo, z uwagi na zawarcie w akcie prawnym definicji o charakterze bardzo ogólnym, wydaje się, iż z punktu widzenia płatnika skorzystanie z tych udogodnień nie będzie bezpieczne. Warunki natychmiastowego skorzystania z ulg i zwolnień wymagają:

1. złożenia przez płatnika stosownego oświadczenia, które potwierdzi zasadność zastosowania wnoszonych ulg lub preferencyjnych stawek, w którym to płatnik potwierdzi, iż:

• posiada dokumenty wymagane przez przepisy prawa podatkowego dla zastosowania stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania;
• po przeprowadzeniu weryfikacji, o której mowa w ust. 1, nie posiada wiedzy uzasadniającej przypuszczenie, że istnieją okoliczności wykluczające możliwość zastosowania stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, w szczególności nie posiada wiedzy o istnieniu okoliczności uniemożliwiających spełnienie przesłanek, o których mowa w art. 28b ust. 4 pkt 4–6. Wymaganie przez ustawodawcę tego typu oświadczenia oraz posługiwanie się pojęciami nieostrymi, takimi jak „wiedza uzasadniająca przypuszczenie” sprawia, iż wskazana regulacja może się okazać martwa. Płatnicy bowiem nie będą korzystać z drogi, która naraża ich na sankcje w związku z nieprawidłowym zastosowaniem przepisów. A mimo rzetelnego i pełnego wypełnienia swoich obowiązków, płatnik może nie być w stanie zweryfikować swojego kontrahenta, a uznaniowość organów w tym zakresie może być nieprzewidywalna. Dodatkowo, w przypadku gdy oświadczenie płatnika w zakresie podatku u źródła nie byłoby zgodne z prawdą, lub gdy płatnik nie dokonał wymaganej weryfikacji lub podjęta przez płatnika weryfikacja nie była adekwatna do charakteru i skali działalności, wówczas płatnik ponosi odpowiedzialność za niepobrany lub zaniżony podatek u źródła, jak również „dodatkowe zobowiązanie podatkowe”, mogące wynieść nawet 10% podstawy opodatkowania należności, w stosunku do której płatnik zastosował niższą stawkę podatku lub nie pobrał podatku.

2. uzyskania opinii od organu podatkowego o stosowaniu zwolnienia z poboru zryczałtowanego podatku dochodowego od wypłacanych na rzecz podatnika należności.

Uzyskanie opinii jest jednak procesem czasochłonnym i kosztownym. Organ bowiem ma aż 6 miesięcy na wydanie opinii licząc od otrzymania wniosku, a ponadto sama opłata od wniosku wynosi 2000 złotych.

WNIOSEK O ZWROT PODATKU:

W wypadku zastosowania się przez płatnika do nowych reguł poboru podatku u źródła i jednoczesnej chęci odzyskania zapłaconego podatku, istnieje możliwość złożenia wniosku o zwrot podatku. Wniosek ten może złożyć:

• podatnik, w tym podatnik, który w związku z uzyskaniem należności, od której został pobrany podatek, osiąga przychód podlegający opodatkowaniu zgodnie z przepisami niniejszej ustawy;
• płatnik, jeżeli wpłacił podatek z własnych środków i poniósł ciężar ekonomiczny podatku.

Do wniosku o zwrot podatku należy dołączyć dokumentację, która uzasadnia jego zwrot, tj. m.in. certyfikat rezydencji podatnika, dokumenty wskazujące na sposób rozliczenia czy oświadczenie podatnika, że prowadzi on rzeczywistą działalność gospodarczą w kraju miejsca siedziby podatnika. Zwrot podatku powinien nastąpić bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 6 miesięcy od dnia wpływu wniosku o zwrot podatku.

OCENA NOWYCH REGULACJI:

Wprowadzone regulacje niosą ze sobą niekorzystne zmiany dla płatników, zwłaszcza tych wypłacających znaczne kwoty do podmiotów zagranicznych. Ponadto niepokój może budzić wprowadzenie do ustawy o CIT nieznanych wcześniej temu aktowi normatywnemu nieostrych pojęć, takich jak „należyta staranność” czy „wiedza uzasadniająca przypuszczenie”, co może oznaczać dużą uznaniowość organów podatkowych w razie wystąpienia sporów z podatnikami i niepewność w stosowaniu obowiązującego prawa. Ustawodawca zrezygnował bowiem z precyzyjnego wyjaśnienia wielu kwestii, co może generować spory oraz problemy w dowodzeniu, że podatnik zachował należytą staranność przy weryfikowaniu swojego kontrahenta oraz przy analizowaniu przesłanek umożliwiających skorzystanie ze zwolnień.

Autorzy:

Dorota Chudzik, Doradca Podatkowy, Kancelaria Prawna „Chudzik i Wspólnicy Radcowie Prawni” sp.p.,

Michał Przybysz, Aplikant Radcowski, Kancelaria Prawna „Chudzik i Wspólnicy Radcowie Prawni” sp.p.,