Badanie: „Plany Pracodawców”: Q4/2010 i Q1/2011

Na horyzoncie spokój - rynek konsekwentnie odzyskuje kondycję

Instytut Badawczy Randstad we współpracy z TNS OBOP już po raz ósmy przeprowadził badanie „Plany Pracodawców”, diagnozujące opinie przedsiębiorców w najważniejszych obszarach ich działalności. Wyniki badania wskazują, że w odniesieniu do dwóch poprzednich kwartałów, dominująca grupa pracodawców nie planuje istotnych zmian zarówno w zakresie zatrudnienia, jak i wynagrodzeń. Utrzymujące się stabilne opinie przedstawicieli firm są oznaką pozytywną – polski rynek jest daleki od gwałtownych rewolucji i zachowuje tendencję do powolnego, aczkolwiek stabilnego wzrostu.

Ocena kondycji gospodarki

Analiza odpowiedzi udzielonych przez respondentów najnowszej fali badania „Plany pracodawców” pokazuje, że opinie na temat tempa wzrostu gospodarczego w Polsce nie zmieniły się istotnie w stosunku do maja bieżącego roku. Niemal co drugi badany (46%) zapowiada, że w ciągu najbliższych 6 miesięcy nie należy spodziewać się większych zmian koniunktury. Wzrost prognoz stagnacji dotyczy przede wszystkim firm z segmentu małych i średnich przedsiębiorstw, firm zajmujących się budownictwem (38% w marcu vs. 69% w maju) oraz przemysłu (32% w marcu vs. 46% w maju).

Porównanie fal, prognozy pracodawców w zakresie tempa wzrostu gospodarczego w Polsce w ciągu najbliższych 6 mies. (VIII fala, sierpień 2010, N=300)

W grupie mniejszych i średnich firm, zatrudniających od 10 do 49 pracowników, respondenci wykazywali największą rozbieżność opinii - odsetek spodziewających się stagnacji był niemal tak samo duży jak przewidujących wzrosty (odpowiednio 38% i 39%). Jednocześnie aŻ 13% przedsiębiorców tej grupy nie potrafiło udzielić odpowiedzi na to pytanie oraz 10% obawiało się recesji.

Obok dominującej grupy spodziewającej się stagnacji na rynku, stale powiększa się grupa przedsiębiorców przewidujących wzrost gospodarczy. Od czasu najtrudniejszego dla gospodarki okresu w pierwszym kwartale 2009 roku, grupa ta powiększyła się prawie dwukrotnie osiągając obecnie 37%.

Oznacza to, że już więcej niż co trzeci przedstawiciel badanych firm widzi w perspektywie kilku miesięcy poprawę sytuacji.

Stopniowo zmniejsza się również grupa obawiająca się recesji – obecnie jest to tylko 7% pracodawców, przy czym opinie te są charakterystyczne zwłaszcza dla firm w wyłącznie polskim kapitałem.

Podobnie niewielki, lecz równomierny wzrost optymizmu jest obserwowany w ocenach trwania kryzysu gospodarczego. Respondenci nadal są silnie podzieleni – 33% głosi pogląd, Że kryzysu nie ma w naszym kraju, 28% uważa, że potrwa on nie dłużej niż rok i taka sama grupa 28% uważa, że potrwa on co najmniej 2 lata.

Niezależnie od tak dużej rozbieżności ocen zauważalne jest jednak stabilne umacnianie się grupy respondentów stwierdzających, że kryzys jest już za nami.

Zmiany wynagrodzeń

W odniesieniu do obszaru wynagrodzeń w 3 na 4 przedsiębiorstwach nie powinniśmy spodziewać się żadnych zmian w poziomie wynagrodzeń w ciągu najbliższych 6 miesięcy (74%). „Odpowiedzi pracodawców są w tym temacie bardzo zgodne - utrzymania dotychczasowego poziomu wynagrodzeń powinni się spodziewać zarówno pracownicy firm z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, jak i osoby zatrudnione w dużych firmach.” – komentuje Agnieszka Bulik. Wynagrodzenia na obecnym poziomie znacząco częściej zapowiadane są w firmach zajmujących się budownictwem (90%), w tej branży jedynie 3% przedsiębiorców zapowiadało podwyżki pensji dla swoich pracowników.

Prognozy pracodawców w zakresie zmian poziomu wynagrodzeń w ciągu najbliższych 6 miesięcy (VIII fala, sierpień 2010, N=300)

Ogółem wzrost wynagrodzeń brany jest pod uwagę w 17% badanych przedsiębiorstw. Deklaracja ta dotyczy głównie firm działających na terenie regionu centralnego (25%) oraz przedsiębiorstw zajmujących się eksportem (31%) i firm z wyłącznie zagranicznym kapitałem (34%). Znacząco częściej zapowiedź podwyżek była też brana pod uwagę w firmach branży transportowej i gospodarki magazynowej (34%).

Ewentualność obniżenia wynagrodzeń bierze pod uwagę jedynie 4% pracodawców i deklaracja te była specyficznie częstsza w regionie północnym (13%).

Zmiany w poziomie zatrudnienia

Stabilność planów pracodawców jest obserwowana również w obszarze planowanych zmian zatrudnienia. Niemal dwóch na trzech biorących udział w badaniu pracodawców deklaruje, że zatrudnienie w ich firmach nie ulegnie zmianie (64%).

Zwiększenia zatrudnienia w ciągu najbliższych 6 miesięcy możemy się spodziewać w niemal co czwartej badanej firmie (23%). Otwarcie nowych etatów planowane jest przede wszystkim w przedsiębiorstwach współpracujących z zagranicą – tych, których kapitał przynajmniej w części należy do inwestora zagranicznego (43%) oraz tych, w zakres działalności których wchodzi zarówno import jak i eksport (32%). Zwiększenie zatrudnienia częściej planowane jest również w największych firmach, zatrudniających ponad 250 pracowników (34%).

W porównaniu do ubiegłych badań, wyniki dotyczące zmian zatrudnienia nie odbiegają pozytywnym nastawieniem pracodawców. Zapowiedź zwiększenia zatrudnienia deklaruje blisko co 5 przedsiębiorca i trend ten utrzymuje się już trzeci kwartał. Nieznacznie umacnia się grupa pracodawców deklarujących utrzymanie zatrudnienia na obecnym poziomie.

Porównanie fal, prognozy pracodawców w zakresie zmian w zatrudnieniu ogółem w ciągu najbliższych 6 mies.

Zmiany zatrudnienia w branżach

Dostrzegalne jest pewne zróżnicowanie w prognozach zatrudnienia w badanych branżach. Szczególnie wysokie prognozy zwiększenia zatrudnienia deklarują pracodawcy branży transportowej, gospodarki magazynowej i łączności (67%). Jest to zasadnicza zmiana wobec poprzedniej edycji badania, w którym pracodawcy tego sektora deklarowali największy pesymizm, zakładając wysoką falę zwolnień (34%, maj 2010). Apetyt na zwiększenie zatrudnienia znacząco spadł w branży pośrednictwa finansowego – odnotowany został spadek deklaracji respondentów z 45% do 23%. Przedstawiciele tej branży nie przewidują jednak redukcji zatrudnienia (0% wskazań).

Zmiany zatrudnienia w regionach

Badanie nie wykazało znaczących rozbieżności w odpowiedziach respondentów dotyczących zmian zatrudnienia w podziale na regiony. Większym optymizmem odznacza się jedynie region centralny, w którym zwiększenie zatrudnienia deklaruje 29% ankietowanych.

Z kolei w regionie wschodnim obserwowana jest najsilniejsza tendencja stabilizacyjna – aż 75% przedsiębiorców deklarowało pozostawienie zatrudnienia na obecnym poziomie, przy czym jednocześnie w tym regionie jedynie 4% respondentów zapowiadało możliwość zwolnień.

Specyficznie dużą grupę – dwukrotnie większą w stosunku do reszty regionów, tworzyli pracodawcy regionu południowego, którzy nie potrafili przewidzieć jak będzie się zmieniało zatrudnienie w ich przedsiębiorstwach.

Poszukiwane grupy specjalistów

W co czwartej badanej firmie planowane jest zatrudnienie nowych pracowników w działach produkcyjnych (26%).

W drugiej kolejności firmy zatrudniać chcą pracowników sprzedaży (17%). Pracownicy produkcyjni będą poszukiwani przede wszystkim przez duże firmy budowlane (47%) i przemysłowe (37%). Z kolei pracownicy działu sprzedaży najłatwiej znajdą zatrudnienie w branżach pośrednictwa finansowego (39%), transporcie i gospodarce magazynowej (33%) oraz handlu i powiązanych usługach naprawczych (29%).

Obszary, w których pracodawcy są nastawieni głownie na rozwój działów produkcji to regiony wschodni i południowy (po 31% wskazań). W regionie centralnym były one zdecydowanie niższe - tylko 14% respondentów planowało rozwój produkcji.

Zatrudnienie pracowników zarówno w działach produkcyjnych jak i sprzedażowych odbywać się będzie częściej w firmach zatrudniających powyżej 250 pracowników (odpowiednio 38% i 26%), rzadziej natomiast w firmach małych (odpowiednio 17% i 11%).

Deklaracje pracodawców w zakresie zatrudnienia pracowników w danych obszarach stanowisk w ciągu najbliższych 6 miesięcy (VIII fala, sierpień 2010, N=300)

Elastyczne zatrudnienie - popyt na pracę tymczasową

Obniżenie się poziomu niepewności na rynku znajduje swoje odzwierciedlenie w nastawieniu firm do potencjalnego zatrudnienia pracowników tymczasowych.

Wzrostu zatrudnienia tymczasowego możemy się spodziewać w 5% badanych przedsiębiorstw. Jest to spadek w stosunku do poprzedniej edycji badania, kiedy taką deklarację przedstawiło 10% respondentów.

Prognozy pracodawców w zakresie zmian w zatrudnieniu pracowników tymczasowych w ciągu najbliższych 6 miesięcy (VIII fala, sierpień 2010, N=300)

Jednocześnie dane pokazują, że pośród firm, które aktualnie korzystają z pracy tymczasowej zdecydowana większość (83%) zapowiada, że w nadchodzącym półroczu nie będzie zmieniała poziomu zatrudnienia tymczasowego. Zmian w tym zakresie nie planują wprowadzać niemal wszystkie średnie przedsiębiorstwa (92%).

Utrzymanie aktualnego poziomu zatrudnienia pracowników tymczasowych częściej deklarują rownież firmy wyłącznie z kapitałem polskim (86%).

Co równie charakterystyczne dla pracy tymczasowej, dużą grupę (8%) tworzą respondenci którzy nie potrafią obecnie zdeklarować zapotrzebowania na pracowników tymczasowych, być może rezerwując sobie możliwość elastycznego wykorzystania tymczasowego zatrudnienia.

Popyt na pracowników tymczasowych, podobnie jak w przypadku zatrudnienia stałego będzie dotyczył głownie obszarów produkcji (8%), sprzedaży (5%) oraz administracji i obsługi klienta (4%).

Prognoza dla gospodarki: PKB vs. praca tymczasowa

Raport Instytutu Badawczego Randstad zamyka prezentacja korelacji pomiędzy kondycją branży pracy tymczasowej a poziomem produktu krajowego brutto.

Zgodnie z analizami Międzynarodowej Konfederacji Prywatnych Agencji Zatrudnienia Ciett prowadzonymi na rynkach w krajach zarówno z obszaru UE, jak i USA czy Japonii, kondycja branży opisywana przez poziom bieżącego wykorzystania pracy tymczasowej jest powiązana z ogólną kondycją gospodarczą danego kraju. Instytut Badawczy Randstad, posługując się danymi Związku Agencji Pracy Tymczasowej* dotyczącymi liczby pracowników tymczasowych zatrudnionych w zrzeszonych agencjach, dokonuje porównania tego trendu dla rynku polskiego.

Bieżące zestawienie pokazuje, że drugi kwartał przyniósł poprawę trendu dla wykorzystania pracy tymczasowej, co znalazło niemal identyczne odzwierciedlenie w podanym przez GUS poziomie PKB. Jednocześnie obserwacja poziomu sprzedaży w trzecim kwartale pokazuje, że był to dobry okres dla branży, co zwiastuje utrzymanie trendu wzrostowego dla gospodarki w kolejnych miesiącach.

Powiązanie PKB i kondycji branży agencji pracy tymczasowej (pod względem liczby pracowników w FTE dla ZAPT), wg danych GUS i ZAPT

* Związek Agencji Pracy Tymczasowej, którego Randstad Sp. z o.o. jest członkiem założycielem, powstał w 2002r. ZAPT reprezentuje ponad 40% całości branży pracy tymczasowej w Polsce pod względem liczby zatrudnianych pracowników.

Zrzeszone agencje reprezentują pełen przekrój tego typu podmiotów na rynku – są to zarówno wielooddziałowe firmy międzynarodowe, jak również agencje o bardziej ograniczonym udziale w rynku oraz firmy działające tylko lokalnie z wybranych miejscowościach.

Informacje na temat badania

Od listopada 2008 Instytut Badawczy Randstad realizuje cykliczne badania planów pracodawców w kilku najważniejszych obszarach ich działalności. Pracodawcy pytani są o prognozy w zakresie:

• zmian w zatrudnieniu ogółem w ciągu najbliższych 6 miesięcy
• zmian w wynagrodzeniach pracowników w ciągu najbliższych 6 miesięcy
• zmian w zatrudnieniu pracowników tymczasowych w ciągu najbliższych 6 miesięcy
• dynamiki wzrostu gospodarczego w Polsce oraz oceny czasu trwania kryzysu

Wszystkie badania są przeprowadzane na reprezentatywnej próbie firm ze względu na wielkość firmy, region i branżę. Liczebność próby wynosi 300 firm. Poprzednie fale badania przeprowadzono w:

• listopadzie 2008
• lutym, maju, wrześniu i listopadzie 2009
• marcu oraz maju 2010

więcej na temat badań http://www.randstad.pl/content/dlamediow/instytut-badawczy-randstad/

Randstad sp. z o.o.