Kiedy przychodzi czas wyjścia z inwestycji: 3 najpopularniejsze strategie startupowego exitu

W tym artykule zgłębimy trzy najpopularniejsze strategie wyjścia z inwestycji w startup, czynniki determinujące transakcję oraz oczekiwania interesariuszy.

Budowanie odnoszącego sukcesy startupu to wyzwanie wymagające niezachwianej determinacji, doskonałości operacyjnej i przemyślanej strategii rozwoju. Gdy startup wchodzi w fazę dojrzałości, zbudował znaczący udział w rynku i osiągnął wysoką wycenę, przychodzi długo wyczekiwany przez inwestorów moment wyjścia z inwestycji. Wybór odpowiedniej ścieżki tzw. exitu, jest jednym z najbardziej krytycznych aspektów cyklu życia startupu, mającym głęboki wpływ na jego założycieli, inwestorów i interesariuszy.

Myśląc o strategii exitu, często przychodzą na myśl trzy najpopularniejsze sposoby – przejęcie przez gracza branżowego, IPO, czyli debiut giełdowy i upublicznienie spółki oraz wykup przez inwestora finansowego.

Przejęcie przez gracza branżowego: szybka płynność z kompromisem w tle

Przejęcie jest powszechną opcją exitu, gdy większy gracz rynkowy, o ugruntowanej pozycji, decyduje się na zakup startupu, aby włączyć jego produkty, technologię lub udział rynkowy i klientów do swojej działalności. Strategia ta zapewnia założycielom i inwestorom stosunkowo szybką realizację zwrotu z inwestycji. Firma przejmująca często wnosi dodatkowe zasoby, takie jak kapitał czy zasięg działania, które mogą dodatkowo napędzać rozwój kupowanej spółki. Wiąże się to jednak z kompromisem w postaci potencjalnej utraty pewnego stopnia niezależności w miarę integrowania się startupu z większą organizacją.

Jakie są wspólne motywy zawierania takiej transakcji? Po stronie kupującego przejęcie wynika z potencjalnych synergii, w których startup uzupełnia istniejące operacje lub cele strategiczne

Kolejnym motywatorem jest pozyskiwanie cennej własności intelektualnej czy autorskiej technologii, a także chęć ekspansji na nowe rynki lub segmenty klientów. Po stronie sprzedającego głównym czynnikiem napędzającym jest zysk finansowy oraz perspektywa szybszego wzrostu dzięki synergii z kupującym. Warto pamiętać, że akwizycja wartościowo jest zwykle dużo niższa niż IPO, ma jednak tę zaletę, że jest znacząco szybsza i częściej pozwala realizować zwrot z inwestycji.

IPO: dostęp do rynków kapitałowych

Pierwsza oferta publiczna (IPO) to proces, w wyniku którego startup staje się spółką notowaną na giełdzie. Strategia ta zapewnia dostęp do znacznego zastrzyku kapitału, który spółka może przeznaczyć na ekspansję, prace badawczo-rozwojowe czy redukcję zadłużenia. Założyciele i pierwsi inwestorzy mogą zrealizować zwrot z inwestycji sprzedając wszystkie posiadane akcje bądź ich część. Proces IPO wiąże się jednakże z rygorystycznymi wymogami regulacyjnymi i bieżącymi obowiązkami sprawozdawczymi, a moment debiutu ma kluczowe znaczenie. Sukces IPO zależy w dużym stopniu od sytuacji na rynku, stanu gospodarki oraz branży, w której działa spółka. Od ochłodzenia gospodarczego oraz spadku ilości inwestycji VC w 2022 i 2023 roku – ilość IPO, zwłaszcza na rynku amerykańskim, spadła niemal do zera.

IPO spółki portfelowej jest najbardziej pożądaną, ale i najrzadszą metodą wyjścia. Według raportu PitchBook-NVCA Venture Monitor za rok 2022, który śledzi amerykański rynek VC, IPO odpowiadają za najwyższą wartość exitów, ale ich liczba jest stosunkowo niewielka. Najczęstszym rodzajem exitu jest przejęcie przez inwestora branżowego, co ma miejsce w przypadku ok. 2/3 wszystkich transakcji.

Dla kupujących wejście na giełdę poprawia reputację i wiarygodność marki, zapewnia dostęp do rynków kapitałowych w celu pozyskania przyszłego, dalszego finansowania i może zostać wykorzystane do ułatwienia przejęć lub konsolidacji branży. Dla sprzedających pierwsza oferta publiczna ma na celu pozyskanie znacznego kapitału, zwiększenie pozycji firmy na rynku i zapewnienie możliwości wyjścia dotychczasowym inwestorom.

Przejęcie przez inwestora finansowego

Exit polegający na przejęciu przez inwestora finansowego jest strategicznym posunięciem, które często ma na celu maksymalizację zysków zarówno dla założycieli startupu, jak i dotychczasowych inwestorów. W tym scenariuszu inwestor finansowy, np. fundusz private equity, kupuje startup z zamiarem zwiększenia jego wartości i ostatecznie sprzedania go z zyskiem. Założyciele mają możliwość częściowej lub pełnej sprzedaży swoich udziałów. Mogą pozostać w spółce i dalej ją rozwijać. Dotychczasowi inwestorzy mogą zrealizować w pełni zwrot z zainwestowanych środków.

Czynniki warunkujące transakcję odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu przejęcia przez inwestora finansowego. Po stronie inwestora finansowego związane są z identyfikacją startupów o atrakcyjnych perspektywach wzrostu, takich, które dobrze pasują do portfela inwestycyjnego i mogą skorzystać z wiedzy oraz zasobów operacyjnych funduszu private equity. Ponadto inwestorzy finansowi mogą celować w startupy z innowacyjnymi technologiami, silną własnością intelektualną lub unikalną pozycją rynkową, które można w bliskiej perspektywie monetyzować. Z drugiej strony, dla założycieli startupów i interesariuszy czynniki napędzające transakcję często obejmują chęć uzyskania silnej oferty finansowej, potencjał przyspieszonego wzrostu dzięki synergii z siecią inwestora finansowego oraz dostępem do jego wiedzy branżowej.

Cele i oczekiwania interesariuszy

Zrozumienie celów i oczekiwań poszczególnych grup interesariuszy ma kluczowe znaczenie dla zaprojektowania i przeprowadzenia udanego exitu. Dla założycieli startupów i ich zespołów głównym celem jest maksymalizacja zwrotu z ich ciężkiej pracy i inwestycji. Nierzadko także poszukują oni dla siebie możliwości dalszego rozwijania spółki oraz skonstruowania roli, która im to umożliwi.

Z perspektywy funduszy Venture Capital, celem exitu jest zapewnienie inwestorom znaczących zwrotów z inwestycji. Dla pracowników i klientów naj ważniejsza jest ciągłość działania i dostarczania produktów oraz usług, a także jasna wizja przyszłości. Inwestorzy spoza funduszu VC, jak aniołowie biznesu lub sponsorzy crowdfundingowi, będą mieć oczekiwania zgodne z ich celami inwestycyjnymi, które mogą oscylować od natychmiastowych zwrotów finansowych po długoterminowy wzrost wartości kapitału. Niezależnie od motywów, ważne jest, by zapewnić spółce jasną strategię na czas po exicie, ponieważ ma to kluczowe znaczenie dla zatrzymania najlepszych talentów i długoterminowego budowania wartości firmy.

Wybór odpowiedniej strategii wyjścia z inwestycji jest kluczową decyzją dla założycieli startupów i ich inwestorów. Każda opcja ma swój własny zestaw zalet, wad i wyzwań, a wybór powinien być determinowany dobrem wszystkich stron transakcji. Jasna komunikacja i planowanie strategiczne mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia, że wszyscy interesariusze skorzystają z wybranej ścieżki, a spółka, jej pracownicy, kultura i rozwiązania nie ucierpią w tym procesie. Niezależnie od tego, czy chodzi o przejęcie, czy IPO, zrozumienie czynników wpływających na transakcję i zarządzanie oczekiwaniami interesariuszy jest kluczem do udanego exitu, który przyniesie korzyści wszystkim zaangażowanym stronom.

Autor: Magdalena Pawłowska, Partner, Level2 Ventures

Artykuł pochodzi z magazynu:
FOCUS ON Business #13 November-December (6/2023)