Bielsko-Biała – od miasta stu przemysłów do przemysłowej rewolucji technologicznej

Bielsko-Biała oraz Subregion Południowy historycznie uważane są za ważny regionalny i krajowy ośrodek gospodarczy. Wspominane 100 przemysłów odnosi się między innymi do sektora włókienniczego, metalurgicznego czy automotive, które w XIX i XX w. określały tożsamość gospodarczą miasta.

W kontekście relacji z przeszłością i teraźniejszością wspomniane „historyczne” gałęzie przemysłu nadal odgrywają istotną rolę, są jednak wypierane przez bardziej nowoczesne sektory, jak elektromechaniczny czy ICT. Rozwój miasta determinowany jest przez inteligentne specjalizacje, nowoczesne technologie i innowacyjne podejście, co w konsekwencji prowadzi do podnoszenia konkurencyjności regionu w skali krajowej i europejskiej.

Transformacja gospodarcza i kolejna rewolucja przemysłowa przynosi nowe wyzwania związane z cyfryzacją – na poziomie procesowym, społecznym i ekonomicznym. Dzięki połączeniu tradycji produkcyjnych i dobrze rozwiniętych zaawansowanych usług, Bielsko-Biała stanowi bardzo podatny grunt dla cyfrowych zmian.

 Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Bielsku-Białej (ARR) od ponad 30 lat stara się wspierać te zmiany. Jest źródłem pomysłów, wiedzy i finansowania dla postindustrialnej transformacji – od miasta utożsamianego głównie z przemysłem tradycyjnym do nowoczesnego ośrodka, w którym to Przemysł 4.0, technologia i innowacje są motorem napędowym rozwoju. Ze względu na swoje doświadczenie, znaczącą rolę w lokalnym ekosystemie, a także rozbudowaną sieć kontaktów międzynarodowych, Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. często jest inicjatorem technologicznej zmiany, prowadzi działalność podnoszącą świadomość w zakresie korzyści płynących z cyfryzacji, edukowania na temat bieżących potrzeb rynku pracy oraz obowiązujących trendów, a także transferu dobrych praktyk z zagranicy.

W tym kontekście w 2014 r. w Bielsku- Białej powstał pierwszy w południowej Polsce FabLab, czyli laboratorium produkcji i szybkiego prototypowania, wyposażone w nowoczesny, dostępny dla każdego sprzęt z zakresu technologii Przemysłu 4.0, takich jak druk 3D, skanowanie 3D, Przemysłowy Internet Rzeczy (IIoT) czy automatyzacja. Model funkcjonowania przestrzeni, takich jak FabLab zakłada, że każdy kto chce zrealizować innowacyjny projekt, zdobyć nowe umiejętności czy rozwijać swoje technologiczne pasje – po odpowiednim przeszkoleniu może skorzystać ze znajdującego się tam sprzętu.

W trakcie 8 lat działalności w FabLab przeszkolonych zostało już 3000 osób: uczniów szkół każdego szczebla, przedstawicieli lokalnej społeczności, seniorów czy przedsiębiorców. Odbywają się tutaj szkolenia z zakresu druku 3D, modelowania przestrzennego, programowania mikrokontrolerów, lutowania, a nawet budowania dronów czy robotów LEGO. Każde ze szkoleń dopasowane jest do grupy wiekowej, organizowane są kursy szkoleniowe składające się z kilku modułów, a także jednorazowe, tematyczne warsztaty i eventy, jak hackathony technologiczne czy wyścigi robotów. Zawsze jednak najważniejszy jest wymiar praktyczny i założenie, że każdy uczestnik może dosłownie „dotknąć” technologii. Dzięki temu oraz dzięki współpracy z lokalnym sektorem edukacji FabLab jest znaczącym miejscem na mapie miasta w zakresie budowania przyszłych kadr i rozwoju kompetencji przyszłości.

Pomysł na stworzenie FabLab w Bielsku-Białej, a także wiele innych Inicjatyw i projektów powstało dzięki współpracy międzynarodowej. 4STEPS, AS TRANSFER, InduCCI – to enigmatyczne akronimy projektów współfinansowanych z Unii Europejskiej, za którymi jednak kryją się realne działania. Międzynarodowe projekty umożliwiają dopasowanie się do lokalnego kontekstu i jak najlepsze wykorzystanie endogenicznego potencjału miasta. Industrialne korzenie rozwijający się w Bielsku-Białej sektor nowoczesnych technologii i branża IT oraz globalne trendy związane z cyfryzacją i automatyzacją sprzyjają realizacji projektów opartych o koncepcję Przemysłu 4.0.

Ponadto w Bielsku-Białej zrealizowano m.in. cykl warsztatów pn. Digital Skills, którego celem było budowanie kompetencji cyfrowych wśród różnych grup: przedsiębiorców, sektora edukacji i seniorów. Przedsiębiorcy poznali możliwość zastosowania głównych technologii Przemysłu 4.0 na podstawie licznych case studies dotyczących automatyzacji procesów, zastosowania wirtualnej i rozszerzonej rzeczywistości czy druku 3D. Niezwykle ważnym aspektem tego programu szkoleniowego było także uświadomienie, że cyfryzacja i automatyzacja to nie tylko nowy sprzęt, ale także dotyczy ona procesów i modeli biznesowych oraz komunikacji, a przede wszystkim zmiany sposobu myślenia. Konieczne jest również zapewnienie włączenia zarówno kadry zarządzającej, jak i pracowników operacyjnych w planowane zmiany technologiczne. Uczniowie techników dowiedzieli się z kolei, kto to jest Lider Przemysłu 4.0 oraz jakie kompetencje trzeba posiadać, aby pracować jako koordynator transformacji cyfrowej firm czy sektora publicznego. Seniorzy natomiast poznali technologie Przemysłu 4.0, na przykładzie urządzeń i usług dostępnych na co dzień – obsługa smartfona, e-bankowość, e-recepty oraz związane z ich używaniem pojęcie cyberbezpieczeństwa.

Kolejnym przykładem wydarzenia, które już na stałe wpisało się w kalendarz eventów technologicznych w Bielsku-Białej jest EU Industry Week. Wydarzenie jest flagową inicjatywą Komisji Europejskiej, w myśl której instytucje z całej Europy organizują eventy związane tematycznie z transformacją przemysłową i cyfryzacją. W Polsce co roku tylko kilku instytucjom udaje się z sukcesem aplikować o możliwość organizacji wydarzenia w ramach tej formuły.

Pierwsza edycja eventu w 2021 r. skupiała się wokół technologii Przemysłu 4.0 i organizowana była wspólnie z lokalnymi liderami – firmami działającymi w obszarze machine learning, wirtualnej i rozszerzonej rzeczywistości, skanowania 3D czy Internetu Rzeczy. Podczas paneli dyskusyjnych z ekspertami oraz virtual study tours uczestnicy mieli możliwości poznania poszczególnych technologii oraz na przykładzie przedstawionych case studies – możliwości ich zastosowania. Podczas drugiej edycji, idąc o krok dalej, w myśl koncepcji Przemysłu 5.0 stawiającej człowieka w centrum technologicznej transformacji – skupiono się na kompetencjach i umiejętnościach ludzi w kontekście pracy w branży IT i nowoczesnych technologii. Jednak nie tylko na kompetencjach technicznych, ale także na kompetencjach miękkich, które osoba chcąca pracować w tej branży powinna posiadać.

Dzięki szerokiej współpracy lokalnych dostawców technologii, a także sektora przemysłowego i miejskiego samorządu oraz biorąc pod uwagę międzynarodowe trendy, w Bielsku-Białej wprowadzono w życie koncepcję Hubu Innowacji Cyfrowych, który w formule one-stop-shop daje lokalnemu ekosystemowi dostęp do wiedzy, technologicznych instalacji testowych oraz szkoleń i edukacji w zakresie Przemysłu 4.0. Na bazie infrastruktury technicznej FabLab oraz przy współpracy z branżą Hub powinien stać się pierwszym punktem kontaktu dla wszystkich zainteresowanych technologią. W Hubie znajdują się informacje na temat technologicznej oferty dostępnej na rynku oraz potrzeb sektora produkcyjnego czy publicznego w zakresie cyfryzacji. Hub również ma za zadanie sieciować i dawać możliwość nawiązania kontaktów – poprzez organizację eventów, śniadań technologicznych czy hackathonów.

Potencjał technologiczny Bielska -Białej i Podbeskidzia jest naprawdę imponujący. Fundacja Startup Podbeskidzie stworzyła raport „Startupy i branża IT na Podbeskidziu”, zgodnie z którym w Bielsku-Białej ok. 100 podmiotów działa w branży IT i nowoczesnych technologii (liczba firm zidentyfikowanych i zaproszonych do udziału w badaniu), z czego w 36 z nich (tyle odpowiedzi na ankietę uzyskano) pracuje ok. 1100 osób. Wykorzystując ten potencjał planuje się w przyszłości  utworzenie w Subregionie Południowym Beskidzkiego HUBU – sieci laboratoriów, powierzchni coworkingowych i inkubatorów innowacji, które będą centrum transferu technologii, przestrzenią testową oraz miejscem spotkań zarówno dla pasjonatów technologii, jak i profesjonalistów.

W Bielsku-Białej wszystkie te elementy wydają się być na wysokim poziomie, co w połączeniu z potencjałem innowacyjnym i rozwiniętym środowiskiem startupowym i branżą IT sprawia, że technologiczna rewolucja przemysłowa stała się głównym motorem napędowym rozwoju miasta.

Artykuł pochodzi z magazynu:
FOCUS ON Business #8 January-February (1/2023)