Pandemia sprawiła, że transformacja cyfrowa stała się integralną częścią społeczeństwa europejskiego

• Kryzys COVID-19 przyspieszył cyfrową transformację europejskiej gospodarki.
• Bardziej złożone procesy cyfryzacyjne zostały odłożone w czasie.
• Firmy o wysokim poziomie cyfryzacji lepiej radziły sobie z nagłymi zmianami wywołanymi przez pandemię.

Prawie połowa firm w Unii Europejskiej potwierdza, że zainwestowała w cyfryzację w odpowiedzi na zmiany spowodowane pandemią COVID-19. Podczas pandemii firmy o wysokim poziomie cyfryzacji lepiej poradziły sobie niż firmy niezaawansowane cyfrowo - rzadziej odczuwalny był tam silny spadek sprzedaży i częściej wykorzystywały kryzys jako okazję do przyspieszenia cyfryzacji. Firmy zaawansowane cyfrowo były bardziej produktywne, innowacyjne, rozwijały się szybciej i płaciły wyższe pensje.

Jednak wraz z postępującą cyfryzacją w Europie pogłębiają się podziały ze względu na poziom zaawansowania cyfryzacji. Mniejsze firmy i firmy zlokalizowane w regionach, w których infrastruktura cyfrowa nie jest dobrze rozwinięta, są zagrożone pozostaniem w tyle. Europa musi skoncentrować się przede wszystkim na trzech obszarach: ekosystemie wspierającym, zapobieganiu pogłębiania się podziałów w Unii Europejskiej oraz silnemu wsparciu ze strony ustawodawczej i wykonawczej w celu wyeliminowania niedoborów finansowych i umiejętności.

Oto niektóre z głównych wniosków z nowej edycji opublikowanego raportu Europejskiego Banku Inwestycyjnego „Cyfryzacja w Europie 2021-2022: Wyniki z ankiety inwestycyjnej EBI”. Nowy raport zawiera Indeks Cyfryzacji w Przedsiębiorstwach - międzynarodowy ranking działań na rzecz rozwoju cyfryzacji w krajach UE i Stanach Zjednoczonych.

Link do raportu: https://www.eib.org/en/publications/digitalisation-in-europe-2021-2022

“W Unii Europejskiej nadal mamy cztery poziomy zaawansowania cyfrowego krajów.  Różnice pomiędzy krajami zaawansowanymi i niezaawansowanymi cyfrowo pozostają duże pomimo zintensyfikowania procesu cyfryzacji podczas pandemii. Naszym celem powinno być dążenie do jak najszybszego wyrównania poziomu cyfryzacji między państwami członkowskimi by przyspieszyć rozwój gospodarczy i zwiększyć konkurencyjność gospodarki europejskiej.” – Powiedziała wiceprezes EBI prof. Teresa Czerwińska.

“Podczas pandemii transformacja cyfrowa często stawała się niezbędna dla przetrwania firm i przyspieszyła transformację europejskiej gospodarki” – powiedział wiceprezes EBI Ricardo Mourinho Félix. „Jednak obserwujemy również, że kryzys zmusił wiele firm do wstrzymania bardziej złożonych procesów cyfryzacji. Wkraczając w „nową normalność”, kluczowe będzie ponowne uruchomienie tych procesów i przyspieszenie tempa zaawansowanej transformacji cyfrowej w Unii Europejskiej. Grupa EBI jest gotowa udzielić niezbędnego wsparcia.”

“Większość firm UE mówi nam, że wykorzystała pandemię jako okazję do przekształcenia i rozpoczęcia procesu cyfryzacji. Jednak w tym okresie różnica w poziomie cyfryzacji między firmami zwiększyła się, przy czym mniej reaktywne firmy zostały narażone na ryzyko pozostania w tyle. Brak umiejętności pozostaje główną przeszkodą w inwestycjach firm. W odpowiedzi potrzebujemy wieloaspektowych działań wspierających cyfryzację: pomocy technicznej, umiejętności i dostępu do finansowania.” – Powiedziała główna ekonomistka EBI Debora Revoltella.

Cyfryzacja w Unii Europejskiej w czasie kryzysu spowodowanego pandemią COVID-19

Pandemia przyspieszyła tempo transformacji cyfrowej. Wiele zmian związanych z cyfryzacją — usługi świadczone zdalnie, telepraca i spotkania online — prawdopodobnie się utrzyma. Jak wskazują wyniki badania EBI – Ankieta dot. inwestycji (EIBIS) przeprowadzonego od kwietnia do lipca 2021 r. - w Unii Europejskiej 46% firm deklaruje, że podjęło działania, aby stać się bardziej cyfrowym – na przykład poprzez świadczenie usług online. W Polsce odsetek ten wynosi 35%.

Firmy, które zainwestowały w zwiększenie poziomu cyfryzacji w odpowiedzi na COVID-19 (w %), według krajów

Jednak w przeciwieństwie do ogólnej transformacji cyfrowej, wprowadzanie nowych, zaawansowanych technologii cyfrowych opóźnia się, ponieważ firmy wstrzymują bardziej złożone procesy cyfryzacji ze względu na sytuację kryzysową. Udział unijnych firm wdrażających w swojej działalności technologie, takie jak druk 3D, zaawansowana robotyka czy internet rzeczy, utrzymywał się mniej więcej na stałym poziomie od 2020 do 2021 roku, osiągając 61% w 2021 roku, w porównaniu do znacznego wzrostu w poprzednich latach 2019 (58%) i 2020 (63%). 

Kraje osiągające najlepsze wyniki w UE

W 2021 r. Finlandia i Malta były czołowymi krajami pod względem poziomu cyfryzacji, a następnie uplasowały się Dania, Austria, Holandia i Szwecja. Indeks Cyfryzacji w Przedsiębiorstwach EIBIS badał stopień przyjęcia technologii cyfrowej w Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych z sześciu różnych perspektyw:

•  użycie zaawansowanych technologii- infrastruktura cyfrowa
•  zwiększenie poziomu cyfryzacji podczas pandemii Covid-19
•  inwestycje w oprogramowanie
•  inwestycje w szkolenia
•  strategiczny monitoring biznesu.

Najlepiej wypadające kraje UE w poszczególnych obszarach cyfryzacji to: Czechy pod względem wykorzystania zaawansowanych technologii cyfrowych, Finlandia pod względem infrastruktury cyfrowej i stosowania formalnego strategicznego monitoringu biznesu, będącego wskaźnikiem praktyk zarządczych, Austria pod względem popularności cyfryzacji podczas pandemii koronawirusa, Cypr ze względu na inwestycje w oprogramowanie i dane, a Szwecja pod względem inwestycji w szkolenia pracowników.

Różnica w poziomie cyfryzacji pomiędzy Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi

46% firm z UE deklaruje, że podjęło działania, aby stać się bardziej cyfrowymi podczas kryzysu COVID-19, w porównaniu z 58% firm amerykańskich. Ponadto udział firm korzystających z zaawansowanych technologii cyfrowych jest wyższy w Stanach Zjednoczonych (66%) niż w Unii Europejskiej (61%).

W Unii Europejskiej 53% firm, które już wdrożyły zaawansowane technologie cyfrowe, zainwestowało w cyfryzację podczas pandemii. Dla porównania, 34% firm w UE nie było zaawansowanych cyfrowo i wykorzystało kryzys jako okazję do rozpoczęcia inwestycji w cyfryzację. Pogłębiające się zróżnicowanie cyfrowe istnieje również w Stanach Zjednoczonych, ale firmy niezaawansowane cyfrowo były bardziej dynamiczne. 64% firm amerykańskich, które już przyjęły zaawansowane technologie cyfrowe, zainwestowało dodatkowo w cyfryzację, podczas gdy 48% firm niezaawansowanych cyfrowo z USA zaczęło inwestować w technologie cyfrowe podczas kryzysu.

Rosnący dystans między firmami zaawansowanymi i niezaawansowanymi cyfrowo

Pandemia koronawirusa, stymulując cyfryzację we wszystkich dziedzinach, w pewnym stopniu pogłębiła również dystans w zaawansowaniu cyfrowym wśród firm. 26% firm w UE nie zainwestowało w transformację cyfrową. Firmy te mogą potrzebować znaczących rozwiązań systemowych aby utrzymać swoją konkurencyjność i uniknąć pozostawania w tyle w okresie ożywienia gospodarczego. Na drugim końcu spektrum jest 61% firm w UE, które wdrożyły już zaawansowane technologie cyfrowe.

Wielkość firmy odgrywa kluczową rolę w procesie transformacji cyfrowej. Większe firmy znacznie szybciej wdrażają rozwiązania cyfrowe. Jeśli decydenci chcą zlikwidować różnicę we wskaźnikach adopcji między firmami z UE i USA, muszą pomóc europejskim firmom w osiągnięciu wystarczającej wielkości by rozwijać się cyfrowo.

Główne rekomendacje

Wśród najważniejszych zaleceń dotyczących transformacji cyfrowej, raport podkreśla, że:

• Ukierunkowane wsparcie finansowe dla mniejszych i średnich firm okazało się skuteczne w zwiększaniu ich gotowości do podejmowania inwestycji transformacyjnych podczas pandemii;
• Dla firm niezaawansowanych cyfrowo doradztwo w zakresie finansowania i spójnych regulacji byłoby najlepszym sposobem wspierania ich inwestycji w cyfryzację:
• Doskonalenie umiejętności i możliwość przekwalifikowania muszą być kluczowymi działaniami by umożliwić pracownikom mobilność i dostosowanie się do rynku pracy.

Dane dotyczące Polski

W Polsce 50% firm, które nie używają zaawansowanych technologii i 63% firm zaawansowanych technologicznie i dodatkowo wzmocnionych technologicznie podczas pandemii ma wdrożone praktyki monitorowania biznesu. W Unii Europejskiej ten odsetek wynosi odpowiednio 35% i 72%. 19% polskich firm, które nie używają zaawansowanych technologii i 58% firm zaawansowanych technologicznie i dodatkowo wzmocnionych technologicznie podczas pandemii inwestuje w szkolenia dla swoich pracowników. W Unii Europejskiej ten odsetek wynosi odpowiednio 39% i 60%.

EBI