15-minutowa Częstochowa

Piękna jest idea Anne Hidalgo… Koncepcja 15-minutowego miasta ogłoszona w 2020 roku przez mer Paryża, z perspektywy zachowania Work-Life Balance, jest nie tylko ideą drogi do osiągnięcia równowagi w życiu. Z punktu widzenia mieszkańców odległej o około 1500 km od Paryża Częstochowy, jest to wręcz konieczność.

Szkoła, przychodnia, kawiarnia, sklep, praca, park..., a może nawet las – wszystko w zasięgu 15 minut spaceru lub jazdy rowerem od mieszkania czy domu. W Częstochowie to nie tylko nurt urbanistyczny. Miasto pokazuje, że idea ta nie jest utopią lecz rzeczywistością znacznej części mieszkańców.

Okazuje się, że pandemia wywołana koronawirusem i związane z nią ograniczenia w przemieszczaniu się przyczyniły się do rozpowszechnienia idei nie tylko na inne miasta na świecie, ale też – w mniejszym zakresie – na ich dzielnice. Częstochowa, mimo bycia kiedyś miastem wojewódzkim, jest stosunkowo kompaktowa, a jej położenie i ukształtowanie terenu powoduje, że stosunkowo łatwo i szybko można przejechać z jednego jej końca na drugi.

Częstochowa, drugie co do wielkości miasto województwa śląskiego, liczące ponad 215 000 mieszkańców, ma strategiczne położenie na skrzyżowaniu szlaków transportowych oraz w bezpośredniej bliskości lotniska Pyrzowice, do którego dojazd samochodem zajmuje około 25 minut. Na terenie miasta trwają właśnie zakrojone inwestycje modernizujące układ drogowy, komunikację miejską oraz zwiększające liczbę dróg dla rowerów. Zrealizowano rozbudowę drogi wojewódzkiej nr 908 w granicach miasta – ul. Monte Cassino – oraz prowadzi się przebudowę drogi DK46, która stanowi wyjazd na Opole i Wrocław, a także dojazd do A1. Miasto zabrało się za bardzo potrzebny remont mocno obciążonych miejskich fragmentów DK-91, w tym budowę trzech skrzyżowań bezkolizyjnych – estakad.

W poprzednich latach powstały już trzy zintegrowane węzły przesiadkowe umożliwiające zespolenie wszystkich dostępnych w mieście środków transportu zbiorowego z transportem indywidualnym – do Częstochowy każdego dnia dojeżdża do szkoły i pracy ok. 50 tys. uczniów, studentów i pracowników. Centra przesiadkowe służą też rozwojowi i integracji systemu dróg rowerowych, których jest obecnie w mieście około 76 kilometrów, a dodatkowo Częstochowa łączy się za pośrednictwem ścieżek z innymi gminami, nie tylko jurajskimi. Inwestycje w infrastrukturę komunikacyjną to priorytet. W zasięgu kilkudziesięciu minut jazdy od centrum Częstochowy mamy bowiem dostęp do ponad ośmiu milionów mieszkańców, którzy mogą się stać naszymi potencjalnymi uczniami i pracownikami częstochowskich firm. W 2020 r. na modernizację częstochowskich dróg przeznaczono 65 milionów złotych.

Dzisiejsza Częstochowa ukształtowała się wokół kilku dominant. Pierwsza, to oczywiście Jasna Góra, wokół której znajdują się głównie dzielnice domów jednorodzinnych. Klasztor jest też dominantą w kontekście planistyczno-urbanistycznym. Na południu miasta zauważalny jest już jednak ogromny wpływ przemysłu na rozwój tej części miasta. Od XIX w. bowiem wokół huty Hantkego (dziś Liberty Steel Częstochowa) rozwijało się życie całej dzielnicy, a w konsekwencji także dzielnic ościennych. Wokół huty powstawały zatem zakłady podwykonawców, osiedla mieszkaniowe, szpitale, przedszkola, szkoły, kina i kluby sportowe – ta struktura zachowała się do dziś, co dość jasno pokazuje, że idea piętnastominutowego miasta nie jest niczym odkrywczym, a raczej powrotem do całkiem dobrych i sprawdzonych praktyk.

Podobną politykę rozwoju społecznego uprawiali jeszcze w Kongresówce właściciele wielkich zakładów włókienniczych zlokalizowanych w obecnym centrum

Miasta. Dzięki temu powstawały mieszkania dla inżynierów, które funkcjonują do dziś, boiska, korty tenisowe, Domy Kultury i kluby dla mieszkańców. Po większości tych zakładów pozostały perły architektury przemysłowej gotowe do zagospodarowania, jak choćby 8 ha po dawnym Elanexie w ścisłym centrum miasta.

W powojennej Rzeczypospolitej Częstochowa nie odeszła od dobrych praktyk i kiedy powstawały nowe osiedla, nie były one tylko sypialniami dla pracowników licznych częstochowskich zakładów. Miasto rozrastając się w kierunku północnym wchłaniało kolejne sady, pola, i nawet las, który do dziś służy mieszkańcom dla rekreacji i wypoczynku. Dzięki takim zabiegom w każdej z nowych częstochowskich dzielnic mieszkaniec ma do dyspozycji kilka przedszkoli, kilka szkół, przychodnię, parki, skwery ze starym drzewostanem, pasaże spacerowe i liczne sklepy.

Częstochowa jest dobrym do życia, spokojnym miastem. Ze względu na wzrost zamożności mieszkańców, wciąż rośnie zapotrzebowanie na nowe mieszkania budowane w wysokim standardzie, choć z pewnością za fenomen można uznać największą dzielnicę miasta – „Północ”, która kształtowała się pod koniec lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku, ale ze względu na lokalizację, ilość zieleni, szkół, przedszkoli, obiektów handlowych jest wciąż jedną z najczęściej wybieranych lokalizacji przez ludzi młodych.

Choć w dzielnicy zdecydowanie dominują bloki z wielkiej płyty, to zalety lokalizacji i właśnie zasada 15 minut (a raczej mniej) sprawdza się tu doskonale.

Jeszcze jedną, wielką zaletą Częstochowy jest jej bliskie sąsiedztwo z przepięknymi Gminami Jurajskimi, jak Olsztyn, Mstów, Mirów, Bobolice, Złoty Potok, Ostrężnik… Jest to z pewnością fenomen w skali kraju, bowiem w odległości 15 km od lokalizacji Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej mamy ruiny średniowiecznych zamków, jurajskie ostańce, parki krajobrazowe, źródła wód mineralnych i tereny rekreacyjne wśród lasów sosnowych, które zadowolą każdego chcącego odpocząć od codziennych obowiązków.

Autor: Anna Tymoshenko, Kierownik Centrum Obsługi Inwestora Urzędu Miasta Częstochowa

Artykuł pochodzi z magazynu:
FOCUS ON Business #4 May-June (3/2022)