Inwestycje infrastrukturalne w naukę, edukację i współpracę gospodarczą

Otoczenie gospodarcze w krajach wysokorozwiniętych

Już od wielu lat, kraje wysokorozwinięte takie jak Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Kanada, Niemcy, Francja i inne stawiają na model otwartej współpracy środowisk naukowych z biznesem.

Sukces gospodarek tych państw opiera się m.in. na stymulowaniu aktywności w zakresie przedsiębiorczości oraz poszukiwaniu innowacyjnych rozwiązań zdolnych zaspokoić coraz bardziej wyszukane potrzeby społeczeństwa konsumpcyjnego. Każdy z nas może spełnić swój „American Dream” – wystarczy tylko być przedsiębiorczym, a więc kreatywnym, pomysłowym, zdolnym do odnalezienia niszy na rynku i konsekwentnym w dążeniu do realizacji wyznaczonych celów. Takie podejście, nawiązujące do powiedzenia „od pucybuta do milionera”, wpajane jest Amerykanom od najmłodszych lat. Jednak prawdziwy sukces gospodarczy zależy nie tylko od wiary w spełnienie marzeń o ekspansji gospodarczej i konsekwencji w działaniu, ale przede wszystkim od wiedzy, która przez dzisiejszy świat nauki zwykła być określana kapitałem intelektualnym.

Wiedza potrzebna do osiągnięcia sukcesu w biznesie niemal zawsze zależy od sektora i branży. W pewnym zakresie możliwe jest określenie podstawowych informacji, które są przydatne w prowadzeniu własnego przedsiębiorstwa, tj. ogólnych zasad funkcjonowania gospodarki rynkowej, zarządzania przedsiębiorstwem itd., ale najczęściej sukces możliwy jest w przypadku posiadania informacji dostosowanej do specyfiki danej branży.

Wynika to przede wszystkim z faktu, że w gospodarkach wysoko rozwiniętych udział przedsiębiorstw w poszczególnych rynkach jest bardzo nasycony, a więc, żeby zaistnieć należy albo wyszukać nowy rynek, albo wejść na dany rynek z ofertą, która zaspokoi takie potrzeby klientów, których nikt do tej pory nie potrafił zaspokoić. Oznacza to zatem, że firma musi się wyspecjalizować w danym obszarze rynku, co jest zresztą zgodne z koncepcją gospodarki opartej na wiedzy. W tym przypadku nie wystarczy wiedza ogólna.

Chcąc zdobywać określony rynek należy dysponować wiedzą z zakresu mechanizmów jego funkcjonowania, a więc także wiedzą o podmiotach w nim uczestniczących. Tego typu informacje można zdobyć w oparciu o badania rynku, które są domeną wyspecjalizowanych firm oraz jednostek badawczo-rozwojowych, w tym uniwersytetów i instytucji otoczenia biznesu.

To właśnie instytucje otoczenia biznesu stanowią o sile gospodarek wysokorozwiniętych, ponieważ są naturalnym ogniwem wspomagającym rozwój przedsiębiorstw. Ich rolą jest aktywne pośrednictwo pomiędzy środowiskiem nauki a biznesem, które przejawia się w inicjowaniu i koordynowaniu działań zorientowanych na określony sektor bądź branżę gospodarki. Działania te mogą się skupiać na organizacji szkoleń, seminariów, konferencji czy też misji gospodarczej do innych regionów na świecie, a także pozyskiwaniu partnerów gospodarczych, inicjowaniu powiązań kooperacyjnych czy też obsłudze transferu wiedzy i innowacji do praktyki gospodarczej. Doświadczenie tego typu instytucji w krajach wysokorozwiniętych wskazuje na ich zogniskowanie wokół uczelni wyższych. Oznacza to, że uniwersytety zachodnie powołują do życia jednostki pozostające w ich strukturze do celów lepszej współpracy z przedsiębiorstwami. Tym samym bazując na własnym kapitale intelektualnym. W efekcie tego typu działań wymyślone technologie są komercjalizowane, tj. Wprowadzane do praktyki życia gospodarczego w różnej postaci. Jednym z przykładów tego typu instytucji jest Center for Open Innovation, Haas School of Business przy Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Jego działalność opiera się na rewolucyjnym modelu biznesowej innowacji, gdzie przedsiębiorstwa nie ograniczają się do wdrażania innowacyjnych rozwiązań powstałych wewnętrznie, lecz także tych wypracowanych w innych podmiotach. Działający przy Centrum, ekskluzywny klub dla ludzi zarządzających innowacjami – Berkeley Innovation Forum – skupiający przedstawicieli takich firm jak: IBM, Kellog, Unilever, Coca Cola, HP czy Cisco, służy bieżącej wymianie informacji w zakresie procesów wdrażania nowatorskich rozwiązań i związanych z nimi problemów na linii biznes-nauka. Wpływy ze składek członkowskich klubu w całości przeznaczone są na badania naukowe i prace rozwojowe.

Boom inwestycyjny w Polsce

Od kilku lat w Polsce można zauważyć znaczący wzrost inwestycji infrastrukturalnych w obszarze nauki i edukacji na poziomie wyższym. Gmachy uniwersyteckie w wielu miastach są modernizowane, a co za tym idzie zmienia się nie tylko ich oblicze, lecz przede wszystkim funkcjonalność. Coraz częściej w budynkach uniwersyteckich w Polsce można spotkać infrastrukturę przypominającą jednostki tego typu w Europie Zachodniej. Sale wykładowe są przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych, tj. Wyposażone w systemy wspomagające głuchoniemych, czy też podnoszące komfort pracy wykładowców i studentów. Liczne rozwiązania multimedialne obecne na aulach uniwersyteckich (rzutniki i ekrany multimedialne, sprzęt do wideokonferencji, nagłośnienie, klimatyzacja i wiele innych) stają się powoli standardem pracy.

Szczególnie istotne są inwestycje infrastrukturalne, które świadczą o wysokowyspecjalizowanym obszarze wiedzy rozwijanej przez poszczególne jednostki akademickie w kraju. Przykładów jest wiele, ale warto skupić się na chociażby krakowskim Centrum Transferu Technologii Medycznych Park Technologiczny sp. Z o.O. Utworzonym przez Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła ii w Krakowie. Jest to pierwszy w województwie małopolskim broker technologii specjalizujący się w branży medycznej i farmaceutycznej. Misją Centrum jest wspieranie innowacji, kooperacja z przemysłem, zarządzanie prawami własności intelektualnej oraz pozyskiwanie zewnętrznych źródeł finansowania na projekty rozwojowe dla jednostek naukowo-badawczych i przedsiębiorstw.

Infrastruktura badawcza i edukacyjna dla rozwoju gospodarczego Pomorza Zachodniego

Dopływ środków finansowych ze źródeł zewnętrznych (przede wszystkim z ue) umożliwił realizację licznych inwestycji infrastrukturalnych także na obszarze województwa zachodniopomorskiego. Wśród nich należy wymienić Centrum Dydaktyczno-Badawcze Nanotechnologii przy Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym, Technopark Pomerania przy Szczecińskim Parku Naukowo-Technologicznym sp. z o.o., czy Centrum Transferu Wiedzy i Innowacji dla Sektora Usług service inter-lab przy Wydziale Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego.

Kierunek inwestycji wskazuje na zmianę podejścia do współpracy pomiędzy sferą nauki a biznesem. Jest to szczególnie istotne w kontekście potencjału gospodarczego województwa zachodniopomorskiego. Pod względem liczby zarejestrowanych firm na 1000 mieszkańców województwo zachodniopomorskie zajmuje pierwsze miejsce w kraju ze wskaźnikiem 125,9 przy średniej krajowej wynoszącej 98,5. Województwo zachodniopomorskie posiada najbardziej rozdrobnioną strukturę wielkości przedsiębiorstw w Polsce. Liczba mikroprzedsiębiorstw na 1000 mieszkańców stanowi 129% średniej krajowej. W rankingu atrakcyjności inwestycyjnej, sporządzanym przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, województwo awansowało w 2009 r. Na 6. Miejsce. Za największe atuty uznano dostępność transportową oraz aktywność województwa wobec inwestorów. W roku 2007 wartość inwestycji inwestorów prywatnych w regionie sięgnęła 90 milionów euro. W roku 2008 pozyskano m.in. takie firmy, jak GaveKal Analytics Polska sp. z o.o. (początkowo 20, a docelowo 50 osób zatrudnionych w centrum rozwoju oraz uaktualniania danych), brytyjska firma Valassis (od 160 do docelowo 300 miejsc pracy w centrum przetwarzania danych), międzynarodowy bank UniCredit (docelowo 450 pracowników w regionalnym centrum kompetencji).

W 2009 r. największą inwestycją w Polsce był projekt fińskiej firmy Cargotec. Przedsięwzięcie o szacowanej wartości 64 mln euro docelowo ma dać pracę 400 osobom. Największą pojedynczą inwestycją ostatnich lat w województwie jest fabryka opon firmy Bridgestone pod Stargardem Szczecińskim.

Według oceny specjalistów Szczecin to jedno z najatrakcyjniejszych polskich miast pod względem lokalizacji centrów usług. Z raportu „Poland as the destination for Shared Services Centres” (KPMG) wynika, iż Szczecin jest jednym z ośmiu dużych ośrodków miejskich, które uznane zostały jako atrakcyjne miejsca do lokalizowania centrów usługowych, takich jak obsługa księgowa, informatyczna, czy obsługa klientów międzynarodowych firm.

W kierunku BPO/KPO

Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego dostrzegając przekształcenia społeczno-gospodarcze wynikające z procesów globalizacji, od kilku lat konsekwentnie realizuje politykę synergicznej współpracy pomiędzy sferą nauki, edukacji i biznesu. Aktywność jednostki skupiona jest m.in. wokół wspierania inicjatyw w zakresie powiązań kooperacyjnych kluczowych branż regionu Pomorza Zachodniego. Przykładem tego typu działalności jest zrealizowany projekt pn. „Innowacyjność i współpraca siłą gospodarki morskiej regionu” (InMor), którego celem było podniesienie konkurencyjności województwa zachodniopomorskiego w zakresie wdrożeń rozwiązań innowacyjnych w gospodarce morskiej poprzez budowę systemu komunikacji i współpracy przedsiębiorstw gospodarki morskiej, sfery badawczo-rozwojowej i instytucji wsparcia czy też projekt pn. „Branżowe wsparcie innowacyjności mikro, małych i średnich przedsiębiorstw” (BTT), którego celem było podniesienie innowacyjności firm reprezentujących branżę budowlaną, turystyczną oraz transportowo-logistyczną.

Jako jednostka pierwszej kategorii naukowej (16 pozycja na 84 jednostki w kraju) Wydział realizuje projekty badawcze we współpracy z międzynarodowym środowiskiem (m.in. Pathways to Work: An Employment Upgrade Programme for Young Immigrants, Vocational Education and Training for Business Advisors). Pozwalają one uzyskać obraz województwa zachodniopomorskiego w odniesieniu do lepiej (np. Wielka Brytania, Belgia) i słabiej (np. Rumunia) rozwiniętych regionów Europejskich. Projekty te oprócz naukowego mają także wymiar praktyczny, dążą bowiem do opracowania ram dla uruchamiania programów kształcenia ustawicznego dedykowanego dla lokalnej społeczności w kontekście europejskim.

W chwili obecnej władze Wydziału aktywnie wspierają politykę inwestycyjną Miasta Szczecin, która obok badań i rozwoju (B+R) wyznaczyła sektor Business Process Outsourcing (BPO) jako sektor strategiczny dla gospodarki regionu1. Jednostka zainicjowała powstanie Klastra Zaawansowanych Usług Profesjonalnych skupiających właśnie przedsiębiorstwa z sektora BPO. Tworzące się struktury powiązania kooperacyjnego mają na celu opracowanie koncepcji strategii rozwoju podmiotów związanych z sektorem zaawansowanych usług profesjonalnych (biznesowych) poprzez wypracowanie i upowszechnienie nowych rozwiązań technologicznych, produktowych i organizacyjnych, wymiany doświadczeń i lepszego wykorzystania dostępnych zasobów.

Realizowane w chwili obecnej dwie inwestycje infrastrukturalne („Przebudowa i rozbudowa istniejących budynków A i B WZiEU US” oraz utworzenie „Centrum Transferu Wiedzy i Innowacji dla Sektora Usług SERVICE INTER-LAB”) na łączną kwotę około 76 mln złotych, mają na celu stworzenie optymalnych warunków dla rozwoju synergicznej współpracy pomiędzy sferą nauki, edukacji i gospodarki. Przebudowa i rozbudowa infrastruktury Wydziału pozwoli na dostosowanie obecnej infrastruktury do obowiązujących na uniwersytetach w Europie Zachodniej standardów pracy. Inwestycja umożliwi także zwiększenie liczby miejsc na aulach wykładowych, co pozwoli na lepszą organizację zajęć dydaktycznych i konferencji naukowych. Multimedialne wyposażenie sal wprowadzi większe możliwości przekazu informacji także w międzynarodowym środowisku.

SERVICE INTER-LAB ma stać się nowoczesną jednostką łączącą funkcje naukowe, edukacyjne i badawczo-rozwojowe o łącznej powierzchni całkowitej około 9500 m2, która wraz z otaczającym go terenem stanowić będzie integralną część istniejącego Kampusu Uniwersyteckiego Cukrowa-Krakowska. Zakres inwestycji Centrum przewiduje otwarty dostęp do interaktywnych baz wiedzy i nowocześnie wyposażonych laboratoriów usługowych, wyposażonych w odpowiedni sprzęt i oprogramowanie badawczo-analityczne, a także pracownie badawcze. W efekcie podjętych przez jednostkę działań przewiduje się stworzenie optymalnych warunków dla rozwoju społeczno-gospodarczego województwa zachodniopomorskiego ze szczególnym uwzględnieniem sektora usług, w tym usług zaawansowanych. Wymaga to zmiany dotychczasowej formuły działalności Wydziału w obszarze naukowym, edukacyjnym i współpracy z gospodarką.

W wymiarze naukowym planowane jest wdrożenie działań mających podwyższyć zdolność poszczególnych jednostek organizacyjnych do realizacji badań odpowiadających na realne potrzeby przedsiębiorców. Współpraca Wydziału Zarządzania i Ekonomiki Usług z władzami lokalnymi stwarza okazję do wzmożonej aktywności na rzecz wzrostu znaczenia badań naukowych w licznych procesach decyzyjnych na poziomie zarządzania strategicznego. W związku z powyższym niezbędne jest zwiększenie udziału badań naukowych ukierunkowanych na rozwiązywanie problemów praktyki gospodarczej, a tym samym ich skuteczną diagnozę i poszukiwanie, a następnie wdrażanie innowacyjnych rozwiązań do sektora usług w regionie.

W wymiarze edukacyjnym, coraz większe znaczenie będzie miało kształcenie ustawiczne. Atrakcyjność oferty edukacyjnej w najbliższym czasie będzie zależała nie tylko od zakresu specjalności odpowiadającego aktualnym potrzebom rynku pracy, lecz także jej unikalności i niepowtarzalności oraz liczby zajęć o charakterze praktycznym. Zorientowanie na poszerzanie oferty edukacyjnej, pozwalającej na zdobycie prestiżowych umiejętności odpowiadających potrzebom sektora bpo może przyczynić się do zwiększenia liczby studentów, w tym także tych najzdolniejszych. Przewiduje się włączenie specjalistów-praktyków z poszczególnych przedsiębiorstw sektora bpo do procesu dydaktycznego, co oznacza możliwość ich bezpośredniego udziału w opracowywaniu programów studiów a także prowadzenie zajęć dydaktycznych oraz organizowanie praktyk i staży zawodowych. Możliwym rozwiązaniem będzie także uruchomienie tzw. Kierunków zamawianych, czyli odpłatnych studiów zorientowanych tematycznie na potrzeby konkretnego przedsiębiorstwa.

Najbliższa przyszłość

Już od kilku lat Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego pracuje nad dostosowaniem programów studiów do potrzeb regionalnego rynku usług, w tym także potrzeb sektora bpo. Obecność potoków obcojęzycznych w procesie kształcenia gwarantuje wysoki poziom znajomości języków obcych wśród absolwentów. W chwili obecnej na Wydziale studiuje ponad 3,5 tys. Studentów na 6 kierunkach (ekonomia, europeistyka, finanse i rachunkowość, logistyka, zarządzanie, turystyka i rekreacja), w ramach których funkcjonuje 37 specjalności. Absolwenci znajdują zatrudnienie w firmach sektora usług w regionie, w tym także z sektora bpo: Coloplast Shared Services Sp. Z o.O. Arvato Services Contact Center, Stream Global Services, Tieto czy unicredit Group.

Przyjęta przez władze Wydziału Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego strategia rozwoju jest spójna z wizją rozwoju przyjętą przez władze Miasta Szczecin oraz władze Województwa Zachodniopomorskiego, czego dowodem są wspomniane powyżej inwestycje infrastrukturalne oraz przemiany w sferze badawczej i edukacyjnej. W najbliższych latach planuje się dalsze przekształcenia mające na celu zapewnienie wysoko wykwalifikowanej kadry, w tym także kadry zarządzającej dla przedsiębiorstw usługowych, a w szczególności przedsiębiorstw sektora bpo. Dalsza perspektywa zintensyfikowanej współpracy środowiska naukowego i biznesowego zakłada realizację projektów opierających się na bardziej zaawansowanej technologii zaawansowanej wiedzy, nowoczesnej technice i technologii, co umożliwi stworzenie optymalnych warunków dla rozwoju sektora KPO (Knowledge Process Outsourcing) w Szczecinie. Elastyczne podejście w procesie kształcenia wdrażane na Wydziale zapewni możliwość niemal natychmiastowej reakcji na potrzeby rynku, co w połączeniu z wypracowanymi standardami optymalizacji procesów zarządzania będzie stanowić o wartości dodanej Szczecina, jako Centrum BPO/KPOw Europie.

Autor tekstu Dr hab. Prof. U.S. Piotr Niedzielski, Dziekan Wydziału Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego, Kierownik Katedry Efektywności Innowacji. Współtwórca SERVICE INTER-LAB Centrum Transferu Wiedzy i Innowacji dla Sektora Usług

Outsourcing&More