Jak Feniks z popiołów – o ponownym lądowaniu kieleckiego spodka
Oryginalna kopuła ze świetlikami, bezkolizyjny ruch kołowy, oryginalna ćmielowska porcelana na ścianach – to elementy charakterystyczne dla kieleckiego dworca PKS. Choć powstał w najbardziej szarym okresie PRL-u, wygląda jak element scenografii filmu science fiction. Jest oryginalny, a jego nietypowa forma wynika z praktycznych przesłanek. To architektoniczna wizytówka Kielc. Po trwającym prawie dwa lata remoncie, 27 sierpnia kosmiczny dworzec autobusowy w Kielcach został ponownie otwarty dla pasażerów. Celem remontu dworca PKS było dostosowanie użyteczności obiektu zaprojektowanego w latach 70. XX wieku do współczesnych standardów i podniesienie jego walorów estetycznych.
Budynek został oddany do użytku 22 lipca 1984 roku i z miejsca stał się chlubą i symbolem Kielc. Inżynier Mieczysław Kubala stworzył zaskakującą wówczas koncepcję dworca z jednym ciągłym peronem, wytyczonym po okręgu. Kolisty peron ogromnie usprawniał ruch autobusów, które przyjeżdżały do wyznaczonych sektorów i po zabraniu pasażerów sprawnie odjeżdżały. To oczywiste rozwiązanie pozwoliło arch. Edwardowi Modrzejewskiemu, głównemu projektantowi gmachu, i konstruktorowi Jerzemu Radkiewiczowi schować budynek dworca wewnątrz kolistego peronu. Projekt, jak na tamte czasy, był innowacyjny, gdyż zakładał zastosowanie bezkolizyjnych rozwiązań komunikacyjnych. W Polsce spekulowano, iż stanie się on typowym wzorcem dla innych miast. Doskonała i przede wszystkim oryginalna funkcjonalność dworca sprawiła, że kieleccy twórcy uzyskali patent na zastosowane bezkolizyjne rozwiązania komunikacyjne.
W Informatorze wydanym z okazji otwarcia dworca PKS w 1984 r. czytamy: Ze względu na małą powierzchnię terenu ograniczoną istniejącymi ulicami zdecydowano się na dworzec w kształcie koła. Budynek dworca w rzucie poziomym ma średnicę 35 metrów. Wykonany jest on w konstrukcji stalowej z dachem w kształcie kopuły. Wystrój wnętrz wykonano z kształtowników aluminiowych, szkła, lastrika płukanego, marmuru oraz prefabrykowanych elementów z porcelany.
Powszechne w latach budowy dworca problemy z dostępnością materiałów, zwłaszcza wykończeniowych, zmuszały do szukania rozwiązań niebanalnych.
Jednym z nich była okładzina ścian wykonana ze stłuczki porcelanowej, sprowadzanej z fabryk w Ćmielowie i Chodzieży. Pośrodku budynku zaprojektowano szerokie schody prowadzące z poziomu dolnego do głównej kondygnacji, położonej na poziomie peronów. Na obiegającej całość antresoli znalazły się poczekalnie dla matek z dziećmi, świetlice uczniowskie, szatnie, sanitariaty i duży lokal gastronomiczny. Na peron prowadziło sześć bliźniaczych drzwi do dwunastu stanowisk odjazdowych, przysłoniętych szerokim zadaszeniem. Ponad nim wyłaniała się konstrukcja hali dworcowej z najbardziej charakterystycznym elementem – ażurową kopułą pełną kolistych sferycznych świetlików.
Świetność kieleckiego spodka nie trwała długo. Wraz z nastaniem roku 1990 zmieniła się sytuacja wielkiego państwowego przedsiębiorstwa – zostało ono podzielone na setki mniejszych podmiotów prywatnych oraz państwowych. Wiele z nich nie mogąc sprostać wyzwaniom wolnego rynku, zbankrutowało i wyprzedało swój majątek. Obiekt został wpisany do rejestru zabytków w 2013 r., ale już dwa lata później nowy właściciel zaprezentował koncepcję przekształcenia dworca w galerię handlową. Mało kto podzielał wtedy entuzjazm inwestora – niezadowoleni byli zarówno mieszkańcy, jak i władze. Po protestach miasto odkupiło dworzec w 2016 r. Niedługo potem we współpracy ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich, Miasto Kielce ogłosiło konkurs architektoniczny na modernizację dworca z warunkiem koniecznym zachowania całej oryginalnej konstrukcji. Spośród 9 prac, które wpłynęły na konkurs, najlepszą okazała się praca kielczan Marcina Kamińskiego i Bartosza Bojarowicza. Autorzy przedstawili koncepcję, w której – dzięki zastosowaniu współczesnych materiałów i technologii – udało się zachować ducha lat 70.
We wrześniu 2018 r. rozpoczęła się przebudowa dworca. Teren przy ul. Czarnowskiej został przekazany firmie Budimex. Centrum Komunikacyjne w Kielcach zostało ponownie oddane do użytku 27 sierpnia 2020 r. Dzięki inwestycji, po ponad 36 latach od budowy, budynek dworca w Kielcach dostał drugie życie, a mieszkańcy miasta zyskali nowoczesny i funkcjonalny węzeł transportowy.
Zmodernizowany dworzec autobusowy w Kielcach, to nowoczesne, zintegrowane centrum komunikacyjne. Został wybudowany na nowo, ale z zachowaniem charakterystycznej bryły, tego – co sprawia, że jest unikatowy w skali nie tylko Polski, ale i Europy. Jest znów „perełką” naszego miasta. Wnętrza zmodernizowane na miarę XXI wieku i na nowo zaaranżowane otoczenie spełniają oczekiwania pasażerów, są także pozbawione barier architektonicznych. Z całą pewnością obiekt tej klasy wpłynie na dostępność komunikacyjną Kielc, na jakość podróży, na wizerunek miasta. Wartością dodaną będzie przełożenie tych atutów na rozwój turystyki czy działalności gospodarczej – podkreśla Prezydent Miasta Kielce, Bogdan Wenta.
Ponowne otwarcie zrewitalizowanego dworca i przekierowanie tutaj komunikacji zwiększą dochody miasta, dzięki korzystającym z przestrzeni dworca przewoźnikom oraz wynajęciu powierzchni pod działalność handlową i usługową. Unikatowa bryła nowego Centrum Komunikacyjnego ma niebagatelny wpływ na wzrost atrakcyjności wizerunkowej miasta. Nowocześnie zaaranżowana przestrzeń, także z zewnątrz budynku, stylowa fontanna we mgle oraz wszechobecna zieleń sprawiają, że miejsce to z pewnością będzie jednym z punktów organizacji ciekawych stref miejskich.
Do tego, dzięki przekierowaniu części linii autobusowych oraz licznym udogodnieniom dla osób niepełnosprawnych, wzrośnie liczba użytkowników transportu publicznego, także wśród tej grupy społecznej. W nowo otwartym budynku znalazła się także sala promocji miasta, gdzie ofertę wsparcia inwestycyjnego prezentuje m.in. Kielecki Park Technologiczny, czy Centrum Obsługi Inwestora.
W budynku będącym symbolem Kielc nie zabrakło innowacyjnych rozwiązań technologicznych – jedną z nich są specjalne szyby tworzące ściany dworca, które będą się przyciemniały w zależności od warunków panujących na zewnątrz.
Centrum Komunikacyjne ma trzy poziomy. Na poziomie 0 znajdują się wejścia do tuneli z poziomu ulicy, na 1 – perony odjazdowe; na poziomie 2 – antresola z multimedialną biblioteką, czyli Poczytalnią na dVoRcu – miejsca, w którym tradycja łączy się z nowoczesnością i każdy znajdzie coś dla siebie. Mediateka to filia Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kielcach. W swojej ofercie ma książki w tradycyjnej formie, czasopisma, audiobooki, ale także gry planszowe udostępniane na miejscu. Mieszkańcy Kielc, turyści i podróżni mogą skorzystać z wielu publikacji podarowanych przez Regionalne Organizacje Turystyczne z różnych stron Polski oraz gminy regionu świętokrzyskiego.
Dla spragnionych niezapomnianych wrażeń utworzono strefę wirtualnej rzeczywistości. Jedenaście stanowisk wyposażonych w najnowocześniejsze sprzęty, takie jak: HTC VIVE PRO, Oculus Quest i Oculus GO, zapewniają dostęp do niezliczonej ilości tytułów gier i aplikacji. Cyklicznie organizowane będą warsztaty pn. Akademia Przyszłości Wirtualnej Rzeczywistości, gdzie – dzięki technologicznym możliwościom – uczestnicy będą mogli przespacerować się po Chińskim Murze, przenieść się do wirtualnego laboratorium, zwiedzać muzea czy stację kosmiczną. Jednym z głównych założeń Mediateki jest stworzenie przyjaznej dla czytelników przestrzeni wymiany myśli, poglądów, pogłębiania zainteresowań i pasji. Atmosfera tego miejsca będzie utrzymana w klubowym klimacie podkreślonym nie tylko ekskluzywnym wnętrzem, ale także spotkaniami z wyjątkowymi gośćmi. W planach jest organizacja eventów, wystawy prac świętokrzyskich twórców czy prezentacje regionalnych perełek kultury i turystyki.
