Kapitał ludzki – podsumowanie 2013 roku

Co działo się na rynku pracy w sektorze SSC/BPO w roku 2013.

Brak jeszcze ostatecznych danych, ale już teraz z pewnością można stwierdzić, że sektor nadal rośnie w bardzo szybkim tempie. Według najnowszych prognoz ABSL do końca grudnia zatrudnienie powinno wzrosnąć do 120 tys. osób, podczas gdy jeszcze w maju 2013 r. centra usług z kapitałem zagranicznym zatrudniały 110 tys. pracowników. Oznacza to wzrost zatrudnienia o niemal 10% w przeciągu zaledwie pół roku.

Żadna inna gałąź polskiej gospodarki nie rosła tak szybko. Polski sektor SSC/BPO zmienia się jednak nie tylko w kategoriach ilościowych. Następuje również wyraźna zmiana w strukturze zatrudnienia w sektorze. Znacząco zwiększa się liczba osób z doświadczeniem, w Polsce istnieje już dość liczna grupa ludzi, która swoją karierę zawodową związała z rynkiem SSC/BPO – aż 31,4% z ponad 1600 osób, które wzięły udział w badaniu Hays Poland w kwietniu 2013 miało ponad 5 lat doświadczenia w sektorze.

W dalszej części raportu opisane zostały najważniejsze zmiany i wydarzenia, które zaszły na rynku w roku 2013.

Edukacja: kierunki techniczne i więcej współpracy z biznesem

Sektor SSC/BPO jest bardzo ściśle związany z systemem edukacji, a jego przedstawiciele żywo zainteresowani tym, co się dzieje na uczelniach. Każda pozytywna zmiana oznacza lepiej dostępnych lub lepiej przygotowanych pracowników, jako że sektor usług biznesowych stwarza absolwentom uczelni wyższych wiele okazji do zdobycia pierwszych doświadczeń zawodowych.

W roku 2013 Główny Urząd Statystyczny opublikował dane za rok 2012 (bardziej aktualnych można się spodziewać dopiero w marcu 2014 r.) dotyczące studentów oraz absolwentów polskich uczelni. Na uwagę zasługuje przede wszystkim wzrost liczby studentów kierunków inżynieryjnotechnicznych (o 6,3% w porównaniu do roku poprzedniego) oraz informatycznych (o 3 %). Wzrost liczby studentów na kierunkach
technicznych można obserwować już od roku 2009, co zbiega się w czasie z uruchomieniem przez rząd programu kierunków zamawianych. Program ten z pewnością miał wpływ na wzrost liczby kandydatów na studia, trudno jednak jeszcze zmierzyć jego wpływ na całość systemu edukacji.

Zmiany w liczbie studentów wymienionych kierunków zostały przedstawione na wykresie 1.

Po raz pierwszy od 1999 r. zmniejszyła się za to, choć nieznacznie (1,5%), liczba absolwentów uczelni, na co wpływ miały przede wszystkim zmiany demograficzne w polskim społeczeństwie. Należy jednak zaznaczyć, że liczba studentów oraz absolwentów w Polsce nadal jest największa w porównaniu do innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej.

W roku 2013 można też było zaobserwować znacznie większe zainteresowanie uczelni wyższych współpracą z firmami z sektora nowoczesnych usług biznesowych. Przykładami mogą być kierunek „Lingwistyka dla Biznesu” stworzony na Uniwersytecie Łódzkim przy współpracy firm Infosys oraz Hewlett-Packard. Innym przykładem mogą być studia podyplomowe „Nowoczesne Usługi Biznesowe” utworzone przez Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu we współpracy z AIG Lincoln, ASPIRE oraz PwC. Wszystkie te działania, określane mianem B2U (Business to University) przyczyniają
się do poprawienia wizerunku sektora, który mimo ogromnego wkładu do gospodarki, nadal często jest negatywnie postrzegany.

Szeroko cytowane w polskiej i zagranicznej prasie były również wyniki badania PISA (Programme for International Student Assessment) opublikowane na początku grudnia 2013 przez OECD. W badaniu prowadzonym w roku 2012 polscy gimnazjaliści (badanie obejmuje 15-latków) zajęli bardzo wysokie miejsca we wszystkich trzech badanych kompetencjach: matematyce, czytaniu oraz naukach przyrodniczych. W najnowszej edycji badania, Polska zajęła odpowiednio 14., 10. oraz 9. miejsce na 65 uczestniczących krajów. Oznacza to ogromny skok w porównaniu do poprzedniej edycji badania.

Porównanie miejsc, które polscy uczniowie zajmowali w dwóch ostatnich edycjach badania, zarówno na świecie jak i w Europie znajduje się w tabeli 1.

Szczególne postępy polscy uczniowie osiągnęli w przypadku zadań trudniejszych, wymagających myślenia strategicznego i dokładnego rozumienia przyswajanych treści oraz umiejętności ich zastosowania, czyli właśnie tych umiejętności, na których brak najbardziej narzekają pracodawcy z sektora SSC/BPO.

Te zmiany są szczególnie istotne z punktu widzenia pracodawców, gdyż wskazują na poprawę jakości systemu nauczania, a co za tym idzie, w długim terminie, również lepsze kwalifikacje wśród przyszłych absolwentów.

Nowe procesy i nowe lokalizacje

Rok 2013 oznaczał również wzrost zainteresowania procesami logistycznymi. Dwie wiodące firmy z branży FMCG, Procter & Gamble oraz Unilever, zdecydowały się zlokalizować w Polsce swoje zespoły odpowiedzialne za optymalizację procesów zarządzania łańcuchem dostaw. Centrum Unilever znajduje się w Katowicach. Pracujący tam zespół ok. 100 planistów oraz specjalistów ds. obsługi klienta odpowiada za sprawny przepływ towarów pomiędzy dostawcami, fabrykami a magazynami tej firmy.

Centrum Procter & Gamble jest zlokalizowane w Warszawie. W grudniu 2013 r. P&G ogłosiło plany jego rozbudowy do 1000 etatów w przeciągu kolejnego roku. Stan zatrudnienia we wrześniu 2013 wynosił 600 osób, co oznacza konieczność zatrudnienia kolejnych 400 osób w roku 2014. Osoby pracujące w centrum zajmują się analizą wszystkich procesów logistycznych w globalnym łańcuchu dostaw P&G, a następnie w ramach różnorodnych projektów zajmują się ich optymalizacją.

Również w Trójmieście rozwijają się procesy logistyczne – swoje centrum zlokalizowała tam Kemira, fińska firma chemiczna. Pracownicy nowo otwartego centrum, oprócz procesów księgowych i obsługi klienta, będą zajmować się także zarządzaniem procesami związanymi z łańcuchem dostaw, m.in. kontaktem z firmami transportowymi, planowaniem kosztów transportu oraz administracją procesów zakupowych.

Oprócz nowych procesów w roku 2013 na mapie Polski pojawiły się również nowe lokalizacje, o których dotąd mówiło się tylko w kontekście potencjału. Dla przykładu swoje biuro w Szczecinie otworzył Dansk Supermarked, właściciel sieci sklepów Netto, oraz Genpact, indyjska firma z branży BPO posiadająca już centra w Krakowie i Lublinie.

Lublin jest kolejnym miastem, które dołączyło do grona outsourcingowych destynacji. W roku 2013 swoje biuro otworzyło tam Sii, francuska firma zajmująca się outsourcingiem IT oraz Alior Bank, który stworzył w mieście swoje pierwsze biuro ds. relacji z klientami. Dodatkowo w Opolu swoją działalność planuje rozszerzyć Capgemini, oferujące niemieckojęzycznym klientom usługi wsparcia technicznego, a Kielce oraz Radom znacząco zwiększyły swoją aktywność promocyjną.

Dla tych dwóch ostatnich lokalizacji czynnikiem ograniczającym nie był wcale brak odpowiedniej kadry (w Kielcach w roku 2012 studiowało 37 tys., a w Radomiu 13 tys. osób), ale brak odpowiedniej jakości infrastruktury biurowej. Problem ten powoli znika ze względu na działalność developerów.

Specjaliści z niemieckim oraz informatycy poszukiwani

W roku 2013 znajomość języka niemieckiego dawała kandydatom dostęp do największej liczby ofert pracy. Szczególnie dużo ofert dla kandydatów znających ten język było w Krakowie, Łodzi oraz Wrocławiu. W Krakowie takich osób poszukiwał m.in. UBS, we Wrocławiu Qatar Airways, który wciąż rozwija swoje centrum obsługi klientów, a w Łodzi Infosys oraz Clariant, szwajcarska firma chemiczna, która w 2013 r. przeniosła zespół księgowy ze swojej centrali w Szwajcarii właśnie do Łodzi.

Kolejnymi stanowiskami, na które było duże zapotrzebowanie byli specjaliści IT, zarówno programiści, jak i stanowiska związane z zarządzaniem infrastrukturą IT. Najwięcej nowych ofert dla tej pierwszej grupy było w Warszawie, zarówno w już istniejących centrach jak i tych dopiero powstających, oraz Poznaniu, gdzie wśród centrów IT rekrutują głównie Samsung R&D, Rule Financial i Detica BAE Systems. Specjalistów ds. infrastruktury zatrudniał zaś przede wszystkim IBM, szczególnie w swoim nowo otwartym centrum w Katowicach, gdzie do 2015 r. planuje zatrudnić 2 tys. osób (w październiku 2013 w centrum pracowało 400 specjalistów).

Stabilny poziom wynagrodzeń

Wzrost wynagrodzeń w sektorze był szacowany na ok. 4% w skali roku, choć oczywiście zależy to w dużym stopniu od lokalizacji, procesu i znajomości języków obcych.

Przeciętne wynagrodzenia w Polsce w poszczególnych procesach zostały przedstawione w tabeli 2.