Kapitał ludzki województwa pomorskiego
Podstawowym warunkiem awansu społeczeństwa jest posiadanie przez jego przedstawicieli odpowiednich, specjalistycznych umiejętności, które pozwolą sprostać dynamicznie mnożącym się wymaganiom zglobalizowanego świata. Dostępność odpowiednio wykwalifikowanych zasobów ludzkich jest kluczowym czynnikiem przy podejmowaniu każdej decyzji o przeniesieniu czy też utworzeniu nowych funkcji przedsiębiorstwa na danym obszarze. Z pewnością nie byłoby przesadą stwierdzenie, że wysokiej jakości kapitał ludzki stanowi najważniejszy argument zachęcający do inwestycji w danym regionie.
Kapitał ludzki jest jednym ze składników kapitału intelektualnego, na który, wg definicji dr Doroty Węziak-Białowolskiej, składają się jeszcze: kapitał społeczny, kapitał strukturalny i kapitał rozwoju.
Zaprezentowana w artykule charakterystyka województwa pomorskiego, ze szczególnym naciskiem na Gdańsk i Trójmiasto, oparta została o podstawowe kategorie występujące w koncepcji kapitału intelektualnego, z uwzględnieniem wyników badania hays Poland przeprowadzonego na grupie pracowników, z doświadczeniem w sektorze.
Kapitał ludzki: studenci i absolwenci
Województwo pomorskie zapewnia bardzo szeroką ofertę edukacyjną. Na jego terenie w roku 2010, wg danych gus, znajdowało się 28 uczelni wyższych, z czego zdecydowana większość (21) miała swoją siedzibę na obszarze aglomeracji trójmiejskiej. Drugim istotnym ośrodkiem akademickim na terenie województwa jest Słupsk, gdzie znajdowały się 4 uczelnie.
Najważniejsze uczelnie na terenie Trójmiasta to: Politechnika Gdańska, Uniwersytet Gdański, oraz Gdański Uniwersytet Medyczny. Odgrywają one bardzo istotną rolę w edukacji społeczeństwa, a dwie pierwsze również w przygotowaniu potencjalnych kadr dla centrów ssc/bpo. Trójmiejskie uczelnie przyciągają studentów z całej Polski i są szczególnie popularne wśród młodych ludzi mieszkających w północnej Polsce.
W ogólnopolskim rankingu uczelni wyższych przygotowanym przez miesięcznik Perspektywy zajmują one miejsca w drugiej dziesiątce, ustępując jedynie uczelniom z największych ośrodków tj. Warszawa, Kraków czy Wrocław, natomiast wyprzedzając uczelnie śląskie, lubelskie czy szczecińskie.
W całym województwie pomorskim kształciło się w roku 2010 ponad 107 tys. Studentów; w tym zaledwie 10 tys. Z nich poza największą aglomeracją. Świadczy to o bardzo silniej pozycji Trójmiasta jako regionalnego ośrodka akademickiego. Liczba studentów w Trójmieście stale rośnie. W ciągu ostatnich pięciu lat zwiększyła się o ponad 12 %. Warto wspomnieć, że jest to trend stały i co roku przybywa średnio 2000 studentów. Jeszcze szybciej rośnie liczba absolwentów, w tym samym okresie wzrosła ona o 37 %. W Gdańsku i Gdyni w samym tylko roku 2010 na rynku pracy pojawiło się około 20 000 absolwentów.
Dla inwestorów z sektora ssc/bpo istotne są również dane na temat absolwentów kierunków informatycznych, ekonomiczno-administracyjnych oraz inżynieryjno-technicznych i przetwórstwa (produkcji). Absolwentów informatyki było w 2010 r. Wg danych gus ponad 600. Jest to wynik najniższy spośród dużych ośrodków akademickich. Trójmiasto wyróżnia się jednak bardzo dużą dynamiką wzrostu: w ciągu pięciu lat liczba absolwentów zwiększyła się o 69 %. Świadczy to o rosnącym zainteresowaniu tego typu studiami, co jest bardzo korzystnym trendem. Kierunki ekonomiczno-administracyjne wg danych gus ukończyło w 2010 r. Ponad 5 tysięcy osób, a naukę na kierunkach technicznych i produkcyjnych w tym samym roku zakończyło 1400 osób.
Tendencje są tu również zasadniczo wzrostowe.
Szczególnie istotna z punktu widzenia potencjalnego centrum ssc/bpo jest przede wszystkim wiedza językowa wśród kapitału ludzkiego. Trójmiasto posiada bogate zasoby kadrowe z umiejętnościami komunikacji w różnych językach, co jest następstwem dobrego poziomu nauczania w uczelniach publicznych. Na Uniwersytecie Gdańskim, najważniejszym ośrodku kształcenia językowego w województwie, istnieje sześć specjalizacji na wydziale filologicznym: angielska, rosyjska, niemiecka oraz skandynawska, a także slawistyka i romanistyka. Na anglistyce studiuje ponad 700 osób, na rusycystyce i germanistyce po 500, a na pozostałych specjalizacjach po około 200.
Wśród ogółu studentów Trójmiasta najpowszechniejsza jest znajomość języka angielskiego (90%), po niemiecku mówi ponad 40 % a pozostałe kształtują się na następujących poziomach: (francuski, hiszpański ok. 10%, Rosyjski 8%, włoski 3%, skandynawskie 1,5% a inne 5%). Warto nadmienić, że w przypadku języków niszowych, należących do grupy skandynawskiej wskaźnik znajomości wśród mieszkańców Trójmiasta jest jednym z najwyższych w Polsce. Dane pochodzą z badania Bilans Kapitału Ludzkiego i zostały wykonane na próbie 1815 studentów.
Dla każdego inwestora istotny jest również poziom kompetencji wśród potencjalnych pracowników firmy. Dla pracodawcy liczą się przede wszystkim umiejętności praktyczne i doświadczenie, które trudno zdobyć nie wychodząc poza uczelnię, dlatego też bardzo istotny jest odsetek studentów, którzy w trakcie nauki uczestniczyli w praktykach czy stażach. W Gdańsku wynosi on 57%, co pozycjonuje rynek na równi z największymi ośrodkami akademickimi tj. Warszawa ( 60%).
Dogłębna, niszowa wiedza branżowa, jest bardzo ceniona przez korporacje, dlatego szczególny potencjał kadrowy stanowią studenci aktywnie uczestniczący w kołach naukowych. Takie organizacje zrzeszają pasjonatów obszarów, które jedynie pobieżnie omawiane są w ramach programu studiów. Główny ośrodek akademicki województwa pomorskiego wypada tu niemal na równi ze średnią dla Polski: do kół naukowych należało ok. 20% Studentów. Wszystkie te dane pochodzą z badania Bilans Kapitału Ludzkiego zrealizowanego na próbie ponad 30 tys. Studentów z całej Polski, w tym 1800 z Trójmiasta.
W powyższym studium pytano również uczestników o ocenę poziomu własnych kompetencji. Trójmiasto uzyskało najwyższy wynik w zakresie przedsiębiorczości i przejawiania inicjatywy. Aż 23,5% ankietowanych oszacowało swoje umiejętności w tym zakresie jako bardzo wysokie. Lepsze oceny wystąpiły jedynie w Warszawie. Doskonale wypadła znajomość zaawansowanych programów komputerowych i umiejętność programowania oraz tworzenia stron internetowych: 13,9% określa swoje kompetencje w tej materii jako bardzo wysokie, a 16,6% jako wysokie. Dziedziną zasadniczo związaną z poprzednią jest umiejętność wykonywania zaawansowanych obliczeń matematycznych – 18,3% respondentów. Jest to wynik najwyższy spośród wszystkich centrów akademickich w Polsce. W połączeniu z rosnącą liczbą absolwentów informatyki stanowi to bardzo pozytywny trend, jak również potencjał zwłaszcza dla Centrów Usług obsługujących procesy związane z analizą finansową czy it.
Kapitał ludzki: pracownicy z doświadczeniem
Sektor SSC/BPO rok do roku znacząco wzrasta na polskim rynku, jak również rozwija się wdrażając nowe, bardziej zaawansowane procesy. Dlatego z punktu widzenia inwestora nie tylko istotne jest zaplecze kadrowe, jakie stanowi grono studentów, absolwentów na danym rynku, ale również doświadczone kadry z wiedzą branżową. Wielkość sektora można mierzyć dwoma wskaźnikami. Jednym jest liczba centrów SSC/BPO, a drugim liczba osób w nich zatrudnionych. Liczba pracowników sektora ssc/bpo w Polsce wzrosła pomiędzy rokiem 2008 a 2010 o 50%.
W Trójmieście wg danych ABSL znajduje się ponad 20 centrów, które zatrudniają ponad 6 700 pracowników. W roku 2008 zatrudniały one ponad 4 700 osób, czyli przez 2 lata liczba pracowników w sektorze zwiększyła się o 43%. Jest to znaczny wzrost, natomiast wciąż rynek Trójmieski należy do grupy rynków rozwijających się, z niezagospodarowanym potencjałem. W tabeli 1 znajdują się najważniejsze centra ssc/bpo w Trójmieście wraz z obsługiwanymi procesami. Najnowsze inwestycje to centrum finansowo-księgowe Sony Pictures oraz Laureate/Online Interactive Education, którego pracownicy będą odpowiedzialni za rekrutację oraz wsparcie uczestników studiów online na najbardziej prestiżowych uczelniach zagranicznych.
Trójmiasto jest rynkiem stosunkowo młodym, biorąc pod uwagę inwestycje ssc/bpo, dlatego w przypadku zapotrzebowania firm z sektora na pracowników z wieloletnim doświadczeniem, korzystano z zasobów ludzkich, z rynków dojrzałych takich jak Warszawa czy Kraków. Powyższy trend odzwierciedlają badania przeprowadzone przez HAYS Poland na aktualnych i byłych pracownikach centrów SSC/BPO w Trójmieście pod koniec listopada 2011 r.
Dla ponad 60% ankietowanych średni staż pracy wynosi pomiędzy 3 a 4 lata, podczas gdy, wg danych ABSL w Polsce trwa on pomiędzy 2 a 3 lata. Podobnie tylko 54,2% ankietowanych przed podjęciem aktualnej pracy mieszkało w Trójmieście. 16,7% Dojeżdża do pracy z innej miejscowości a niemal 30% przeprowadziło się z innego miasta, m. In. Z Warszawy, Wrocławia, Krakowa i Poznania.
Powyższe wyniki są zbieżne z doświadczeniem firmy hays Poland. Przykładowo rekrutując doświadczone kadry do powstałego w 2009 r. Sony Pictures SSC, przeprowadzono kampanie tzw. Employer Branding w kraju, jak i za granicą. W wyniku zabiegów marketingu rekrutacyjnego możliwością pracy dla Sony Pictures ssc w Gdyni zainteresowało się wiele osób z różnych rynków. W rezultacie, w organizacji zatrudnionych jest ponad 70% specjalistów pochodzących z innych regionów Polski oraz z zagranicy.
Pracownicy SSC/BPO oceniają Trójmiasto jako dobre miejsce do życia. Na pytanie „Czy uważasz że Trójmiasto jest dobrym miejscem do życia?” prawie 60% mieszkańców Trójmiasta odpowiedziało „zdecydowanie tak”, a kolejne 28% „raczej tak”. Odpowiedzi negatywnych było tylko 12%, a i tutaj brakowało odpowiedzi „zdecydowanie nie”. Dane te zostały przedstawione na wykresie 3.
Ponad 80% pracowników sektora SSC/BPO w Trójmieście ukończyło studia ekonomiczne. Wszyscy też mówią w języku angielskim, z czego ponad 54% na najwyższym, biegłym poziomie. Wyższa od średniej dla Polski jest również znajomość języka niemieckiego, którego przynajmniej podstawową znajomość zadeklarowało ponad 64% absolwentów. Na wyróżnienie zasługuje również wyższy niż w innych miastach stopień znajomości języka hiszpańskiego. Deklarowana znajomość pozostałych języków obcych została przedstawiona na wykresie 4.
Niezmiernie ciekawe są wyniki sondażu dotyczącego czynników wpływających na wybór konkretnej firmy przez pracowników. Dominującym aspektem wydaje się być tutaj międzynarodowe środowisko pracy. Aż 52,1% respondentów twierdzi, że jest to główny powód, dla którego pracują u aktualnego pracodawcy. Drugie miejsce zajął element materialny, związany z wysokością podstawowego wynagrodzenia. Na trzecim miejscu znalazło się bezpieczeństwo zatrudnienia. Powyższe wskazuje na wyraźną przewagę konkurencyjną na rynku pracy firm z sektora SSC/BPO, które z natury swojej działalności, umożliwiają współpracę z rynkami zagranicznymi, przez co są postrzegani przez kadry jako preferowani pracodawcy. Dodatkowo niepewna sytuacja na rynkach międzynarodowych, powoduje przywiązanie do dużych, stabilnych organizacji dających pracownikom poczucie bezpieczeństwa.
Podsumowanie
We współczesnej, globalnej gospodarce zmiany następują w coraz szybszym tempie. Jedynym sposobem dla przedsiębiorstw, aby nadążyć za tymi zmianami jest posiadanie odpowiednio wykwalifikowanych pracowników. Dlatego też kapitał ludzki, rozumiany jako wiedza, wykształcenie, umiejętności oraz odpowiednie cechy osobowości posiadane przez mieszkańców danego regionu, jest w chwili obecnej jednym z ważniejszych czynników decydujących o miejscu lokalizacji inwestycji również z sektora SSC/BPO.
Uczelnie w Gdańsku, Gdyni i Sopocie, co roku kończy 20 tys. Osób, z których jedna czwarta ma wykształcenie ekonomiczne, a 90% deklaruje znajomość języka angielskiego. Oprócz dużej liczby studentów i absolwentów Trójmiasto dysponuje też pulą ponad 6 700 pracowników z doświadczeniem w pracy w sektorze SSC/BPO.
Podsumowując, dane przedstawione w niniejszym artykule pozwalają stwierdzić, że kapitał ludzki województwa pomorskiego, a w szczególności aglomeracji trójmiejskiej jest dostosowany do potrzeb przedsiębiorstw z sektora SSC/BPO, zwłaszcza obsługujących procesy tj. ITlub finansowe.
Autorzy tekstu Jadwiga Naduk, Tomasz Szreder, Jan Szczepanowski – HAYS Poland
Outsourcing&More
