Kapitał ludzki województwa śląskiego

Obecnie województwo śląskie to obszar o najwyższym stopniu urbanizacji. Dane z ostatniej publikacji Investing in Poland 2014 wydawnictwa Business Journal Group wskazują, że region zamieszkuje prawie 3 mln ludzi w wieku produkcyjnym, w większości na terenach miast. Natomiast aktywnych zawodowo jest ponad 1,6 mln mieszkańców (dane GUS), co lokuje Śląsk w czołówce województw, w których bezrobocie jest niższe niż w skali całego kraju (wynosi ok. 11,2%), a średnia pensja brutto oscyluje na poziomie 4 tys. (dane z czerwca 2013 r. Investing In Poland), i w tej statystyce wyprzedza go jedynie województwo mazowieckie.

Śląsk to najbardziej uprzemysłowiony obszar kraju i jeden z najbardziej uprzemysłowionych obszarów w Europie. Do niedawna kojarzony był przede wszystkim z przemysłem ciężkim i energetycznym. Chociaż sektor ten nadal dominuje w regionie, obecnie bardzo dynamicznie rozwijają się: sektor produkcyjny, w tym motoryzacyjny, oraz sektor usług SSC/BPO (centra wewnętrzne, które skupiają procesy księgowe, IT, HR w jednym miejscu, jak i niezależne podmioty specjalizujące się w obsłudze klientów międzynarodowych). Nie sposób nie zauważyć, że trzecim obszarem, który notuje dynamiczny rozwój i jest w trendzie wznoszącym, są centra R&D. Obok mazowieckiego i wielkopolskiego, to właśnie województwo śląskie zaliczane jest do regionów o największej atrakcyjności inwestycyjnej i najmniejszym ryzyku inwestowania. Województwo to otrzymało wysoką notę jako struktura ekonomiczna – Fitch Rating „A-” dla zobowiązań w walucie zagranicznej W regionie dynamicznie działa Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna oraz kilkanaście Parków Przemysłowych. Sporym atutem województwa w pozyskiwaniu inwestorów jest dobra infrastruktura transportowa (w woj. śląskim przecinają się 2 nitki autostrady A1 i A4 oraz sieć dróg ekspresowych) oraz silne i zróżnicowane zaplecze naukowo-badawcze (45 uczelni wyższych, liczne instytucje badawczorozwojowe), a także przyjazność instytucji dla nowych osób rozpoczynających pracę w aglomeracji (włodarze miast podkreślają stworzenie komfortowych warunków mieszkaniowych dla osób relokujących się na Śląsk, jak i różnorodność oferty na życie prywatne – Śląsk kojarzony z przemysłem i kopalniami – ma też spore atuty w postaci terenów Beskidu Śląskiego oraz Żywiecczyzny).

36

36 to liczba obecnych na Śląsku centrów typu BPO/ITO/R&D/SSC, w których pracuje już 9 tys. osób. Aż 2/3 centrów to międzynarodowe firmy, które ulokowały część swoich procesów outsourcingowych w regionie. Obecnie największe zatrudnienie deklarują: Capgeminii (ok. 1400 pracowników), Rockwell Automation (700) oraz PwC (500) i Steria (ok. 400 pracowników). W ostatnich 2 latach w aglomeracji w obszarze nowoczesnych usług ulokowali się Barona, IG Services Poland, Unilever, Webanywhere.

Aktualnie w regionie rekrutację i działalność rozpoczyna amerykański gigant – firma IBM-GSDC, który zamierza zatrudnić ok. 2000 osób.

Czy dynamicznie rozwijający się w Polsce rynek usług SSC/BPO, w tym centrów R&D, ma przyszłość w regionie o tak dużym uprzemysłowieniu i historycznych tradycjach pracy w przemyśle?

Czynnik ludzki jest wciąż decydujący dla inwestorów w kwestii rozpoczęcia działalności w danym regionie kraju lub Europy. To, o co najczęściej pytają inwestorzy podczas spotkań z firmami doradczymi, to oprócz kwestii dotyczących funkcjonowania biznesu od strony inwestycyjnej i kosztowej (warunki funkcjonowania biznesu, ulgi inwestycyjne i podatkowe, ułatwienia proponowane przez rząd i samorządy), to kwestia pozyskania odpowiednich pracowników i ich kompetencji, czas, w jakim te kompetencje zostaną pozyskane i poniesione koszty pracy na zatrudnienie najefektywniejszych pracowników.

Przyjrzyjmy się, zatem jakim potencjałem dysponuje województwo śląskie w tym aspekcie?

Potencjał akademicki

W regionie działa 45 wyższych uczelni, w tym cieszące się dużą popularnością wśród studentów Uniwersytet Śląski oraz, mająca opinię jednej z najlepszych w kraju, Politechnika Śląska. Ofertę edukacyjną uzupełniają Uniwersytet Ekonomiczny, Uniwersytet Medyczny, AWF, Akademia Sztuk Pięknych oraz inne publiczne i prywatne placówki kształcenia wyższego. Bogata oferta uczelni w obszarze studiów magisterskich, ale i podyplomowych, zachęca ludzi do rozwoju i zdobywania nowych kompetencji, nierzadko poprzez uzupełnienie lub zmianę kwalifikacji, dając szansę zatrudnienia na wyższym stanowisku i za wyższą pensję.

Największą grupę studentów i absolwentów stanowią ci z obszaru ekonomiczno-administracyjnego. Są oni w pierwszej kolejności, po wykazaniu się odpowiednią znajomością języków obcych, zatrudniani przez Centra Usług Wspólnych. Kolejną grupę stanowią kierunki z obszaru inżynieryjno-produkcyjno-technicznego, których absolwenci nie mają problemów z zatrudnieniem w jednej z kilkuset działających w regionie firm produkcyjnych oraz w centrach R&D, a nierzadko już podczas studiów mają zapewnione programy stażowe, stypendia i możliwość odbycia praktyk. Śląskie uczelnie ściśle współpracują bowiem z biznesem i, odpowiadając na potrzeby pracodawców, tworzą kierunki „na zamówienie” lub instytuty badawcze.

Na uwagę zasługuje fakt niewielkiej liczby absolwentów w najbardziej chłonnej dziedzinie, a mianowicie IT. Deklaracje potencjału zatrudnienia przez firmy działające na rynku, a ilość i jakość absolwentów kierunków
informatycznych, są zdecydowanie niewystarczające do spełnienia oczekiwań pracodawców. W tym obszarze możemy zauważyć największą skłonność pracowników do relokacji i rozpoczęcia pracy na Śląsku oraz do wzrostowego trendu wynagrodzeń pracowników (szczególnie na poziomach specjalistycznych z ugruntowanym kilkuletnim doświadczeniem w wybranych technologiach programistycznych.)

Znajomość języków obcych

Swobodna komunikacja w obcym języku to jedna z kluczowych umiejętności wymagana od osób pracujących w obszarze outsourcingu. Obecnie znajomość jednego języka obcego nie jest już atutem, a niezbędną umiejętnością. Natomiast biegła komunikacja w dwóch lub więcej językach obcych jest ceniona
na rynku, a tacy kandydaci mogą liczyć na wyższe wynagrodzenie niż ich koledzy, którzy posługują się jedynie językiem angielskim. Obecnie na rynku poszukiwani są specjaliści z językiem angielskim i niemieckim, francuskim czy holenderskim. Coraz częściej klienci pytają o umiejętności posługiwania się językami z grupy języków nordyckich.

Ze statystyki wynika, że wśród osób wchodzących w rynek pracy oraz studiujących w aglomeracji aż 91% zna język angielski na poziomie komunikatywnym, a ponad 130 tys. absolwentów kończy angielską filologię.

Nadal w stosunku do zapotrzebowania klientów z rynku SSC/BPO niewiele osób kończy kierunki powiązane z językami nordyckimi, portugalskim czy holenderskim.

Wynagrodzenia w obszarze SSC

Wykorzystując potencjał studentów, absolwentów i młodego pokolenia, rozpoczynającego karierę na rynku
pracy, Centra Usług Wspólnych oferują wynagrodzenie i benefity, które zależne są od wielu czynników. Wynagrodzenia w sektorze SSC/BPO zależą przede wszystkim od umiejętności pracowników (znajomości technologii, systemów), doświadczenia oraz stażu pracy w sektorze nowoczesnych usług biznesowych. Jak już wspomniałam, znajomość języków obcych, zwłaszcza w połączeniu z tymi mało popularnymi czy wręcz „egzotycznymi”, może wpłynąć na wzrost wynagrodzenia nawet o 20-30%.

To, co ma wpływ na wynagrodzenia i oczekiwania pracowników to również marka pracodawcy. Kandydaci
są często gotowi pracować za niższe wynagrodzenie w zamian za możliwość zdobycia doświadczenia w znanej i prestiżowej organizacji, czy pracy nad ciekawymi i długotrwałymi projektami.

Wschodząca gwiazda

Rozwój sektora nowoczesnych usług outsourcingowych jest ściśle uzależniony od dostępu do eksperckiej wiedzy i kompetencji doświadczonych pracowników. Inwestycje w obszarze R&D zajmują istotne miejsce na mapie Śląska. Działalność firm typu B+R pozytywnie wpływa na atrakcyjność biznesową tego regionu. Szereg inicjatyw na lini nauka-biznes skutkuje powstaniem kilkunastu parków przemysłowych i technologicznych oraz inicjatyw typu Centrum Innowacji i Transferu Technologii Politechniki Śląskiej czy Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Fundacji Uniwersytetu Śląskiego (CITTRFUŚ).

Wprawdzie wielkość centrów w tym obszarze jest mniejsza, jeśli chodzi o liczbę zatrudnionych pracowników niż średnia krajowa w tego typu placówkach, a przyrost zatrudnienia rok do roku odbywa się wolniej niż w centrach typu BPO/SSC, to ma on przede wszystkim na celu pozyskanie specjalistów i wysoko wykwalifikowanej kadry managerskiej, często z międzynarodowym doświadczeniem. W usługach badawczo-rozwojowych najistotniejsze fundamentalne znaczenie mają umiejętności inżynieryjne i techniczne, wzmacniają je dobre rozeznanie w przedmiotach ścisłych, przydatna pozostaje również dobra znajomość języka nie tylko na poziomie codziennej komunikacji biznesowej ale i na poziomie języka branżowego.

Obecnie na rynku śląskim w obszarze R&D działają: Mentor Graphics (zatrudnienie ok. 250 pracowników), Tenneco w Gliwicach, Proximetry Poland, Kroll Ontrack oraz TRW, Neubloc i DisplayLink.
I choć w większości z tych firm obecne zatrudnienie utrzymuje się na poziomie od 80 do 200 pracowników, w rozmowach z przedstawicielami potwierdzana jest wysoka koniunktura na projekty oraz chęć zwiększenia zasobów ludzkich.

Śląsk jeszcze do niedawna „czarny” i przemysłowy skupiający się na przemyśle ciężkim, energetycznym i wydobywczym, w obecnej chwili chwali się 45% powierzchnią terenów zielonych, nowymi perspektywami
i nową jakością życia dla pracowników. Zaczyna konkurować z aglomeracją wrocławską i województwem małopolskim o nowych inwestorów w sektorze usług nowoczesnych.

Sylwia Kłyczek, Randstad Professionals Regional Manager