Nadchodzą pozytywne zmiany w zakresie kredytów bankowych w Europie Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej

• Wzrósł popyt na kredyty i ułatwiono dostęp do kredytów w Europie Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej — ale ułatwienia dotyczą głównie gospodarstw domowych, a nie przedsiębiorstw.
• Wskaźniki kredytów zagrożonych poprawiły się w ciągu ostatnich sześciu miesięcy. Prognozuje się jednak, że poprawa nie będzie kontynuowana w ciągu najbliższych sześciu miesięcy, sygnalizując pewną niepewność na przyszłość.

Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) opublikował dziś jesienną edycję ankiety dotyczącej kredytów bankowych CESEE z jesieni 2021 r. Raport analizuje strategie międzynarodowych banków działających w Europie Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej (CESEE) oraz warunki rynkowe oceniane przez działające tam banki. Raport zawiera analizę i porównanie według regionów i krajów.

Publikacja ankiety z jesieni 2021 r. pokazuje pozytywne perspektywy dla systemów bankowych w regionie CESEE, aczkolwiek z utrzymującymi się obszarami niepewności i pewnymi zagrożeniami. Pomimo silnych skutków pandemii, popyt na kredyty odbił się, a warunki podaży finansowania zaczęły się powoli łagodzić. Popyt na kredyty jest silny wśród gospodarstw domowych, ożywia się również w segmencie inwestycji firm w środki trwałe. Warunki podaży kredytów są łagodzone, ale głównie dla gospodarstw domowych, a nie dla przedsiębiorstw, przy czym warunki nadal są wymagające, w szczególności dla mniejszych firm.

„Ankieta pokazuje, że międzynarodowe i krajowe wsparcie było kluczowe dla podtrzymania działalności grup bankowych w regionie CESEE po początkowym ostrym i nagłym zatrzymaniu spowodowanym szokiem COVID-19 w 2020 r.” – powiedziała główna ekonomistka EBI, Debora Revoltella. „Utrzymanie tego silnego zaangażowania publicznego ma obecnie kluczowe znaczenie dla ułatwienia dostępu do finansowania dla firm i ułatwienia inwestycji w transformację ekologiczną i cyfrową. Banki w regionie mają silnego partnera - Grupę EBI, na którym mogą polegać jeśli chodzi o wspieranie finansowania lokalnych gospodarek”.

„40% grup bankowych działających w regionie CESEE zamierza rozszerzyć swoją działalność. To dobra wiadomość po zamieszaniu spowodowanym przez COVID-19 w 2020 r.” – dodał Luca Gattini, szef Działu Scenariuszy Makroekonomicznych. „Ale pozostaje pewna niepewność i ryzyko pogorszenia sytuacji. Dostęp do finansowania bankowego nie jest jeszcze ułatwiony dla firm. Również grupy bankowe spodziewają się zahamowania pozytywnych zmian w zakresie kredytów zagrożonych. Środki regulacyjne i polityczne będą musiały nadal zapewniać wsparcie, w szczególności w celu przyspieszenia bardzo potrzebnych inwestycji w działania na rzecz klimatu i cyfryzację”.

„Łączne zapotrzebowanie na produkty kredytowe (konsumenckie i firmowe) w ciągu najbliższych 6 miesięcy może obniżyć się o około 10% - jednak w sektorze MŚP i sektorze korporacyjnym trend jest rosnący. W MŚP zapotrzebowanie na kredyty może wzrosnąć o kilka procent a korporacje deklarują wzrost nawet o kilkanaście procent. To pozytywny trend i EBI będzie z determinacją wspierał oba segmenty.” – powiedziała Wice-Prezes EBI prof. Teresa Czerwińska.

Ankieta dotycząca kredytów bankowych CESEE jest częścią sprawozdawczości i monitorowania regularnie prowadzonego przez EBI, MFW, EBOR i Bank Światowy w ramach „Inicjatywy Wiedeńskiej”, która ma chronić stabilność finansową rozwijających się krajów Europy.

Zaangażowanie i perspektywy grup bankowych dla regionu

Ekspozycja grup bankowych w regionie wzrosła w ciągu ostatnich sześciu miesięcy w ramach strategicznego zobowiązania do utrzymania lub nawet zwiększenia działalności. Ponadto sektor poinformował, że działalność w CESEE ponownie przyniosła zyski po chwilowym spadku w 2020 r.

Transgraniczne grupy bankowe sygnalizują pozytywne wskazówki strategiczne dla swojej działalności regionalnej, wskazując na pełne wsparcie dla swoich spółek zależnych i zaangażowania tam w 2021 roku. Około 60% badanych grup bankowych zamierza utrzymać swoją działalność w CESEE, a 40% zamierza ją rozszerzyć.

Podaż i popyt na kredyt w Europie Środkowo-Wschodniej i Południowo-Wschodniej

Warunki podaży kredytu według segmentów rynku w 2021 r.

Źródło: EBI – badanie akcji kredytowej banków CESEE, jesień 2021

Spółki zależne CESEE i lokalne banki odnotowują silny wzrost popytu na kredyt. Po gwałtownym spadku w drugim i trzecim kwartale 2020 r. Popyt wzrósł, wspierany głównie przez zapotrzebowanie na kapitał obrotowy, a także pozytywne perspektywy dla rynku mieszkaniowego, jak również dzieki zaufaniu i wydatkom konsumentów. W szczególności wsparcie popytu udzielane przez kredyty inwestycyjne ponownie stało się dodatnie po ostrych spadkach w 2020 r. i na początku 2021 r. Ta zmiana sygnalizuje poprawę realnych warunków gospodarczych dla firm.

Warunki udzielania kredytów uległy złagodzeniu w ciągu ostatnich sześciu miesięcy po wcześniejszym zaostrzeniu w 2020 r. i na początku 2021 r. O ile jednak warunki kredytowania gospodarstw domowych uległy złagodzeniu, nie uległy one złagodzeniu w przypadku firm, zwłaszcza małych i średnich.

Kondycja portfeli kredytowych banku

Jakość kredytów zaczęła się ponownie poprawiać po lekkim pogorszeniu w 2020 r. Niemniej jednak nie oczekuje się, że odbicie będzie kontynuowane w ciągu najbliższych sześciu miesięcy, ponieważ grupy bankowe sygnalizują podwyższoną niepewność.

Wskaźniki kredytów zagrożonych w Europie Środkowo-Wschodniej i Południowo-Wschodniej

Liczby ujemne wskazują na rosnący wskaźnik kredytów zagrożonych

Źródło: EBI – badanie akcji kredytowej banków CESEE, jesień 2021

Wsparcie polityki COVID-19 było kluczowe dla utrzymania działalności banków w regionie

Banki działające w regionie poinformowały, że środki regulacyjne i polityczne wspierające akcję kredytową odegrały znaczącą rolę. W szczególności banki, które skorzystały z programów gwarancji publicznych, wskazują, że programy te były bardzo skuteczne we wspieraniu przedłużania kredytów — co powtarza się w trzech ostatnich falach ankiet. Banki korzystające z operacji refinansowych banku centralnego uważają, że kredyty te wspierały warunki kredytowania.

Europejski Bank Inwestycyjny