Nowy budżet Unii korzystny dla Pomorza?
Dla Polski, największego beneficjenta funduszy spójności, to doskonała wiadomość. Z drugiej strony Unia chce zwiększyć swoje dochody - co będzie oznaczać nowe podatki, które jak zawsze obciążą zwykłych obywateli.
Europa 2020 - nowe wyzwania
Głównym powodem postulowanego wzrostu budżetu unijnego są zadania jakie narzuciła sobie Unia w strategii Europa 2020 (europejska strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju oraz wsparcia włączenia społecznego). Wśród nowych wyzwań jakie stoją przed Europą znajdują się: rozbudowa infrastruktury energetycznej, wspólna polityka zagraniczna, walka z globalnym ociepleniem, transport, badania i innowacje, pomoc humanitarna, przeciwdziałanie ubóstwu czy budowa europejskiego globalnego systemy nawigacji sanitarnej (Galileo).
Ile Polska może otrzymać w nowej perspektywie budżetowej
W perspektywie 2007-2013 udział Polski w budżecie unijnym w ramach polityki spójności wyniósł 19,4% (67 z 348 mld EUR). Zgodnie nowymi propozycjami, budżet unijny na lata 2014-2020 ma wzrosnąć o 5%, z 925 do 972 mld EUR (w płatnościach, z 975 do 1023 mld EUR w zobowiązaniach), przy czym nakłady na politykę spójności mają wynieść 376 mld EUR (wzrost o 7,7%). Gdyby proporcje w alokacji nowego budżetu nie uległy zmianom, Polska miałaby szansę na ok. 73 mld EUR, czyli ponad 10 mld rocznie przez siedem lat. Jednakże, jak na początku lipca ujawnił unijny komisarz ds. budżetu i programowania finansowego Janusz Lewandowski, Polska może liczyć na więcej niż 80 mld EUR.
Budżet wzrośnie - wzrosną też obciążenia
Obecnie finansowanie wydatków unijnych opiera się w 90% na składkach państw członkowskich. Zgodnie z zapowiedziami Janusza Lewandowskiego, ta struktura będzie się z czasem zmieniać. Docelowo, udział "europodatków" powinien wynosić ok. jednej trzeciej. Komisja Europejska zaproponowała, by część budżetu zasilana była z opodatkowania transakcji finansowych oraz z części przychodów z podatku VAT (ale nie proponuje podwyższenia minimalnej stawki tego podatku), co ma służyć obniżeniu składek narodowych. Celem zmian w strukturze finansowania budżetu jest zmniejszenie udziału składek narodowych i odciążenie budżetów państwowych.
Pomorze - większe środki na rozwój
Zakładając, że system dystrybucji funduszy europejskich nie zmieni się w nowej perspektywie budżetowej, to Pomorze będzie miało szansę skorzystać z dotacji w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego oraz krajowych programów operacyjnych (Infrastruktura i Środowisko, Innowacyjna Gospodarka, Kapitał Ludzki oraz Pomoc Techniczna). Wykorzystanie środków europejskich przez województwo pomorskie prezentuje Tabela 1 (wykorzystanie środków w ramach krajowych programów podane jest według stanu na 30 czerwca 2011).
Poziom absorpcji środków unijnych w Polsce wynosi ok. 65% (ok. 43 mld EUR, stan na 30 czerwca 2011), a udział województwa pomorskiego w całej puli wykorzystanych środków wynosi 5,1% (2,216 mld EUR).
Przy opracowaniu prognozy na lata 2014-2020 zespół investinpomerania.pl przyjął, że Polska w ramach polityki spójności otrzyma w nowej perspektywie budżetowej 80 mld EUR, które zostaną rozdzielone pomiędzy poszczególne programy operacyjne w niezmieniony sposób (41,9% - POIiŚ, 12,4% - POIG, 14,6% - POKL, 25% - 16 RPO, 0,8% - PO PT). Dodatkowo, założono, że nie zmienią się warunki alokacji pomiędzy poszczególne województwa środków w ramach RPO oraz, że nie zmieni się udział Pomorza w krajowych programach operacyjnych (wyliczony na dzień 30 czerwca 2011).
Prognoza wartości RPO dla województwa pomorskiego opiera się na wyliczonym udziale jednego mieszkańca Polski w sumie środków przeznaczonych na 16 RPO (20 mld EUR), która wyniosła 523,55 EUR. W perspektywie 2007-2013 na każdego mieszkańca Pomorza, ze względu na relatywnie wyższy poziom zamożności, przypadało 97,7% średniej krajowej (dla porównania - województwo warmińsko-mazurskie - 176,7% średniej krajowej). Stosując ten sam parametr, obliczono, że udział mieszkańca Pomorza w puli środków przeznaczonych na 16 RPO będzie na poziomie 511,51 EUR. Przy populacji Pomorza, która przekracza 2,24 mln osób, dało to wynik 1,146 mld EUR.
Łącznie szacowany poziom wykorzystanie środków unijnych na jednego mieszkańca Pomorza w perspektywie budżetowej 2014-2020 wyniósł 1727,67 EUR.
Efekt netto - duży plus
Gdyby ambicje Komisji Europejskiej zostały spełnione już w nowej perspektywie budżetowej, to finansowanie budżetu z przychodów własnych Unii ("europodatki") wzrosłoby z obecnych ok. 92 mld (ok. 10%) do 320 mld EUR, co daje efekt netto rzędu 228 mld EUR. W przeliczeniu na jednego mieszkańca Unii nowe obciążenia, które mogą pojawić się w postaci wyższych opłat bankowych lub wyższych cen (co może być skutkiem wzrostu udziału podatki VAT w budżecie), będą wynosiły 553,24 EUR.
Podsumowując, nowy budżet unijny może przynieść sporo korzyści dla mieszkańców Pomorza. Efekt netto może wynieść nawet 1174,43 EUR na jednego mieszkańca. Oczywiście należy zaznaczyć, że prognoza została oparta na założeniu, że nie zmieni się system alokacji środków unijnych oraz na niepełnych danych dotyczących wpływu środków unijnych na gospodarkę regionalną (czynniki pozytywne) i dotyczących pełnego kosztu zwiększenia obciążeń na rzecz UE (brak danych dotyczących wymiaru podwyżek; czynniki negatywne). Z drugiej strony, prognoza pokazuje, że dzięki przyznaniu Polsce większych środków w ramach budżetu unijnego, Pomorze może na tym znacznie skorzystać.
Wojciech Tyborowski
