Outsourcing a możliwości i zagrożenia podatkowe

Jednym z celów dla jakiego przedsiębiorcy decydują się na outsourcing jest możliwość poczynienia znacznych oszczędności, w tym również podatkowych. Outsourcing jest jedną z możliwości optymalizacji podatkowej, jednak należy również przeanalizować, czy może powodować problemy podatkowe i jak je ewentualnie rozwiązać, by nie narazić się na dotkliwe konsekwencje.

Outsourcing a optymalizacja podatkowa

Istotnym elementem outsourcingu powinno być rozpoznanie przez usługodawcę bieżących i długoterminowych możliwości optymalizacji podatkowych, a następnie ich wdrożenie. Zawierając umowę outsourcingu można wprowadzić uregulowania przenoszące na firmę zewnętrzną część ryzyk podatkowych, związanych z proponowanymi rozwiązaniami optymalizacyjnymi.¹ Biorąc pod uwagę optymalizację podatkową należy zwrócić uwagę na offshoring, czyli podejmowanie przez przedsiębiorstwa działań polegających na wydzieleniu części produkcji, usług biznesowych, IT czy też badawczo-rozwojowych, a następnie przekazaniu ich do wykonania przedsiębiorstwom w krajach o niższych kosztach podatkowych, kosztach pracy lub o większych zasobach kapitału intelektualnego.² Offshoring związany jest z przeniesieniem wybranych procesów biznesowych przedsiębiorstwa poza granicę kraju. Przeniesienie może nastąpić w ramach jednego przedsiębiorstwa lub różnych przedsiębiorstw. Według UNCTAD offshoring to „proces polegający na wytwarzaniu usług na terytorium innego państwa. Może być przeprowadzony przez firmę na zasadzie działań wewnętrznych (captive offshoring) lub poprzez outsourcing od zagranicznego kontrahenta (offshore outsourcing).³

Pułapki podatkowe a offshoring

Rozpoczynając proces offshoringu należy dokładnie przeanalizować umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania pomiędzy państwami, które będą współpracować w ramach offshoringu, szczególnie, gdy proces ten spowoduje, iż późniejsze transakcje będą wykonywane pomiędzy podmiotami powiązanymi. Należy zwrócić uwagę, iż obecnie Ministerstwo Finansów renegocjuje wiele umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, tak by ograniczać możliwość optymalizacji podatkowych. W ostatnich latach zostały zmienione umowy z Maltą, Cyprem. W grudniu 2013 r. został też podpisany protokół zmieniający do umowy ze Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi. Wszystkie te zmiany znacznie ograniczyły możliwość przeniesienia wykonywania usług do kraju o korzystnym systemie podatkowym. Ponadto coraz więcej tak zwanych „rajów podatkowych” ma podpisane z Polską umowy o wymianie informacji w sprawach podatkowych co oznacza, iż polskie urzędy skarbowe mogą zwracać się o udzielenie informacji podatkowych do urzędów skarbowych tych państw i urzędy te są obowiązane tych informacji udzielić. Zatem okazuje się, iż nawet w „raju podatkowym”, podatnik nie może czuć się bezpiecznie.

Wskazać również należy, iż obecnie w Sejmie znajduje się projekt ustawy zmieniającej ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawę o podatku dochodowym od osób prawnych. Na dzień dzisiejszy nie mamy pewności w jakim kształcie przepisy zostaną uchwalone, jednak biorąc pod uwagę projekt ustawy – planowane jest wprowadzenie opodatkowania wspólników od dochodu zależnej spółki kontrolowanej, podatek miałby wynosić 19%. Ponadto na wspólnika zostanie nałożonych wiele obowiązków ewidencyjnych.

Dlatego też tak ważnym jest dokładne przeanalizowanie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, by móc skorzystać z dobrodziejstw outsourcingu.

1. Optymalizacja podatkowa. Legalne zmniejszanie obciążeń podatkowych, Józef Wyciślok 2013.
2. D. Ciesielska-Maciągowska, Wpływ zmiany kosztów transakcyjnych na przyspieszenie procesów outsourcingu i offshoringu, Katedra Zarządzania Wartością, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie; D. Ciesielska, M.J. Radło, Outsourcing w praktyce, Warszawa 2011.
3. UNCTAD, Word Investment Report 2004, The Shift Towards Services, United Nations Conference on Trade and Development, New York–Geneva 2004.

Outsourcing a dokumentacja cen transferowych

Kolejnym zagadnieniem, które należy brać pod uwagę jest obowiązek sporządzania dokumentacji cen transferowych. Jeżeli bowiem outsourcing prowadzi do powstania transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi po przekroczeniu ustalonych w ustawach o podatkach dochodowych limitów, podmioty są zobowiązane do prowadzenia dokumentacji cen transferowych. Podmioty powiązane powinny stosować wobec siebie ceny rynkowe, a dokumentacja ma to potwierdzać, jest ona również narzędziem obrony w trakcie ewentualnych kontroli podatkowych. Brak wskazanej dokumentacji, może doprowadzić do odpowiedzialności karnoskarbowej, w tym nałożenia mandatu. Ponadto, w przypadku gdy organy podatkowe ustalą dochód podatnika w wysokości wyższej (stratę w wysokości niższej) niż zadeklarowana przez podatnika w związku z dokonaniem wskazanych transakcji, a podatnik nie przedstawi tym organom wymaganej przez te przepisy dokumentacji podatkowej – różnicę między dochodem zadeklarowanym przez podatnika a określonym przez te organy opodatkowuje się stawką 50%.

W przypadku, gdy outsourcing zlecany jest firmie zewnętrznej, z którą nie ma żadnych powiązań kapitałowych, osobowych, powyższe problemy nie powstają. Dlatego też rozważając zastosowanie outsourcingu kapitałowego warto wziąć pod uwagę, iż może on się wiązać z dodatkowymi obowiązkami, gdy outsourcing kontraktowy takich problemów nie stwarza.

Restrukturyzacja działalności a outsourcing

Kolejnym zagadnieniem, jakie należy wziąć pod uwagę, gdy decydujemy się na outsourcing kapitałowy jest sam proces restrukturyzacji, jaki obecnie może być również weryfikowany przez organy podatkowe. W marcu tego roku Ministerstwo Finansów wydało obszerne opracowanie, które wyjaśnia na co powinny zwrócić uwagę podmioty powiązane dokonując restrukturyzacji działalności. Ministerstwo wskazuje, iż większość restrukturyzacji powinna zostać przez podmioty rozpoznana i prawidłowo rozliczona. Podmioty
powiązane często nie zdają sobie sprawy, iż podejmując pewne decyzje wewnątrz grupy kapitałowej dochodzi do restrukturyzacji działalności, która może być weryfikowana przez urzędy skarbowe co do zgodności z zasadą arm’s length. Dlatego też decydując się na outsourcing kapitałowy, trzeba rozważyć, czy nie dojdzie do restrukturyzacji, która powinna być stosowanie rozliczona.

Zawarcie umowy outsourcingu neutralne podatkowo?

Można zastanawiać się czy zawarcie samej umowy outsourcingu będzie neutralne podatkowo. Jakie jest stanowisko organów podatkowych w tej kwestii. Czy istnieje zagrożenie opodatkowania zawarcia umowy outsourcingu podatkiem dochodowym, VAT czy też podatkiem od czynności cywilnoprawnych? Dokonując analizy indywidualnych interpretacji prawa podatkowego wydanych w ostatnim czasie, należy dojść do wniosku, iż stanowisko Ministerstwa Finansów jest w tej kwestii przychylne dla podatników. Interpretacje podatkowe potwierdzają bowiem, iż zawarcie samej umowy outsourcingu nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w podatkach dochodowych. Zawarcie umowy outsourcingu, tak jak każdej innej umowy usługowej, w której nie określono żadnych świadczeń, pieniężnych czy też rzeczowych, wynikających wyłącznie z samego tytułu zawarcia umowy nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Dopiero wykonywanie tej umowy przez Strony tj. wykonywanie usług, które będzie się wiązało z wypłatą wynagrodzenia będzie podlegało opodatkowaniu.⁴

Zawarcie umowy outsourcingu nie będzie dostawą towarów, bowiem w ramach zawarcia tej umowy nie dojdzie do rozporządzania towarem jak właściciel. Ponadto nie będzie miało miejsca także świadczenie usług, gdyż dopiero realizacja zawartej umowy outsourcingowej wiązać się będzie z wykonywaniem czynności świadczenia usług, za które kontrahent wypłacał będzie wynagrodzenie. Dlatego też samo zawarcie umowy outsourcingowej nie podlega VAT.⁵

Opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych również nie powinno wystąpić. Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają bowiem jedynie czynności wyraźnie wymienione w ustawie. Ustawodawca wprowadził bowiem zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone. Zatem czynność zawarcia umowy outsourcingu nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, co oznacza, iż nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych mogą natomiast podlegać czynności na podstawie których zostanie zawarta umowa, o ile przybiorą postać którejkolwiek z czynności wymienionej w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Podsumowując, największą ostrożność trzeba zachować planując outsourcing kapitałowy oraz offshoring, które wymagają dokładnego przeanalizowania i zaplanowania oraz mogą wiązać się z powstaniem dodatkowych obowiązków. Natomiast samo zawarcie umowy outsourcingowej powinno być neutralne podatkowo i podatnik nie powinien obawiać się nałożenia jakichkolwiek podatków z tym związanych.

4. Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 17 stycznia 2013 r. IPPB5/423-1057/12-6/ DG.
5. Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 18 grudnia 2012 r.IPPP2/443-1084/12-4/AO.

Dorota Łuczak doradca podatkowy w „Chudzik i Wspólnicy Radcowie Prawni” sp.p.