Purpurowy informator - Rewolucyjne zmiany w prawie pracy
Z przyjemnością oddaję w Państwa ręce Informator dotyczący zbliżających się zmian w prawie pracy. Proces legislacyjny jeszcze się nie zakończył, niemniej projekty nowelizacji Kodeksu pracy wzbudzają duże zainteresowanie i niemało emocji.
W naszym najnowszym Informatorze opisujemy przede wszystkim dwie wielkie nowelizacje Kodeksu pracy: pierwsza nowelizacja ustala dokładne zasady wprowadzenia i funkcjonowania pracy zdalnej oraz umożliwienie pracodawcom przeprowadzania prewencyjnej i wyrywkowej kontroli pracowników na obecność w ich organizmach alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu. Jeśli chodzi o pracę zdalną, wprowadzenie jej jako rozwiązania stałego, a nie jedynie tymczasowego - stosowanego w warunkach nadzwyczajnych, spowodowanych epidemią COVID-19, jest dobrym rozwiązaniem dla obu stron stosunku pracy.
Projektodawcy podkreślali, że liczne postulaty w zakresie umożliwienia stronom stosunku pracy stosowania tej formy wykonywania pracy, także po odwołaniu stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 na obszarze Polski, pochodziły zarówno od pracowników, jak i od organizacji pracodawców. Tym samym z Kodeksu pracy na stałe zostanie usunięta telepraca, która w mojej ocenie nigdy szeroko się nie przyjęła. Mieliśmy raczej do czynienia z nigdzie nieuregulowanymi hybrydami w postaci łączenia pracy stacjonarnej z tzw. „home office”.
Pracodawcy zyskają ponadto możliwość przeprowadzania prewencyjnych kontroli trzeźwości pracowników lub kontroli na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu. Kontrole te będą możliwe tylko wtedy, gdy będzie to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników, innych osób lub ochrony mienia. W wykazie prac legislacyjnych i programowych na stronie Rady Ministrów informowano, że regulacja ta ma rozwiązać problem wynikający z braku podstaw prawnych do przeprowadzania – przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego – badań pracowników na obecność tzw. narkotyków w ich organizmach.
Zgodnie z wydaną w 2019 roku opinią UODO, stan trzeźwości pracowników można sprawdzać wyłącznie wtedy, gdy badanie przeprowadzane jest przez wspomniany organ, na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej lub danego pracownika. Prawo odwołuje się jednakże wyłącznie do trzeźwości pracownika, natomiast kwestia badania pracowników przez pracodawców na obecność narkotyków w ogóle nie była dotychczas uregulowana w obowiązujących przepisach.
To ma zmienić wchodząca nowelizacja Kodeksu pracy. Druga duża prezentowana nowelizacja (nadal na etapie prac w Rządzie) ma na celu implementację dwóch ważnych Dyrektyw Parlamentu i Rady UE: Dyrektywy UE 2019/1152 w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej (tzw. Transparency Directive) oraz Dyrektywy 2019/1158 w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów (tzw. Work-Life Balance Directive).
O obu Dyrektywach i potrzebie ich wdrożenia do naszego porządku prawnego można by mówić długo, niemniej obie należy ocenić pozytywnie. Mają one na celu poprawę warunków pracy przez popieranie bardziej przejrzystego i przewidywalnego zatrudnienia, a równocześnie zapewnienie zdolności adaptacyjnej rynku pracy. Dyrektywy przyczyniają się do uwypuklania wymiaru społecznego Europy, ale także zakładają wspieranie równości płci. Stanowią one jeden z elementów procesu realizacji europejskiego filaru praw socjalnych.
Mamy także nadzieję, że zmiany m.in. w urlopach ojcowskich, rodzicielskich i wychowawczych przyczynią się do utrzymania aktywności zawodowej kobiet (i niewycofywania się z rynku pracy), wspierania równości płci, zniwelowanie pewnych stereotypów związanych z podziałem obowiązków domowych, ale także – co bardzo ważne - do coraz większego ułatwiania godzenia życia zawodowego pracowników z życiem rodzinnym. Na koniec przedstawiamy krótko (kolejny) projekt ustawy o sygnalistach, rozporządzenie o wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę i wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r. oraz kwestię podwyżek diet z tytułu podróży służbowej.
Mam nadzieję, że niniejsze opracowanie będzie Państwu służyć jako przewodnik po najistotniejszych projektowanych zmianach.
