Rola działów personalnych w sytuacji spowolnienia gospodarczego

Badanie wybranych wskaźników zarządzania kapitałem ludzkim Nawigator HR prowadzone przez Hay Group wykazało, że główną rolą działów personalnych w sytuacji spowolnienia gospodarczego jest zaproponowanie i wdrożenie systemów podnoszących efektywność pracy.

„Nawigator HR” to badanie wybranych wskaźników zarządzania kapitałem ludzkim, prowadzone od 2009. Badanie obejmuje ponad 40 wskaźników zarządzania kapitałem ludzkim.

Obszary objęte badaniem:

• Wskaźniki ogólne i finansowe: pomiar efektów ekonomicznych osiągniętych przez firmę oraz rozmiarów i efektywności inwestycji w kapitał ludzki.
• Rekrutacja: analiza efektywności i jakości procesów rekrutacji zewnętrznej oraz wewnętrznej.
• Szkolenia i rozwój: wskaźniki związane z efektywności i skalą realizacji działań szkoleniowych, zarządzaniem talentami i coachingiem.
• Fluktuacja i absencja: pomiar zmian w zatrudnieniu, skali dobrowolnych odejść, retencji oraz poziomu absencji.
• Czas pracy i bezpieczeństwo: wskaźniki dotyczące wykorzystania pracy czasowej, realizacji nadgodzin oraz wypadków.
• Rola HR w firmie: informacje dotyczące aktualnych praktyk i rozwiązań stosowanych przez działy HR, a także stojących przed nimi wyzwań. (Problematyka roli działów HR przeanalizowana została m.in. pod kątem: funkcji pełnionej najczęściej przez dział personalny, najwyżej ocenianych praktyk HR, zastosowania praktyk „Most Admired Companies, procesów HR uważanych za największe wyzwania na najbliższe 2-3 lata).

Kolejna fala silnego spowolnienia gospodarczego, z jaką mieliśmy do czynienie w roku ubiegłym, i która trwa nadal, powoduje, że firmy z jeszcze większą uwagą patrzą na swoje koszty. Wydatki związane z zasobami ludzkimi stanowią średnio 17,3% kosztów ponoszonych przez polskie firmy, z czego aż 95% budżetów działów personalnych pochłaniają wynagrodzenia. Co więcej w porównaniu do poprzedniego roku odnotowano wzrost udziału całkowitych kosztów wynagrodzeń w przychodach z działalności operacyjnej. W tej sytuacji zrozumiałym jest rosnący nacisk na systemy efektywności pracy.

W celu pomiaru efektywności procesów personalnych polskie firmy najczęściej stosują wskaźniki jakościowe, opisujące procesy HR – 48% przedsiębiorstw, wskaźniki fluktuacji i rotacji (32%), porównanie budżetu, za który odpowiada dział personalny, do przychodów firmy (29%), wskaźnik efektywności rekrutacji (29%) oraz pomiar efektywności szkoleń (25%).

Jednym z najważniejszych wskaźników obrazujących korzyści z rozwoju zasobów ludzkich jest średni zwrot z inwestycji w kapitał ludzki, który w latach 2009-2011 kształtował się na poziomie 1,53-1,79, obecnie wynosi 1,33.

– Obniżka wskaźnika ROI z kapitału ludzkiego w 2012 roku oznacza, że w warunkach stagnacji gospodarczej bez wprowadzenia innowacyjnych rozwiązań firmy nie miały możliwości zwiększenia zwrotu z inwestycji w kapitał ludzki. W związku z tym zrozumiałym jest, że zapewnienie wzrostu tego wskaźnika na przestrzeni najbliższych 2-3 lat wskazało 1/5 badanych organizacji – komentuje Mirosława Kowalczuk, dyrektor działu Productized Services Hay Group Polska.

Sytuacja na rynku znalazła swoje odzwierciedlenie również w poziomie wskaźników związanych z obszarem rekrutacji. W porównaniu z poprzednią edycją badania zaobserwowano spadki wskaźnika rekrutacji zewnętrznej i wewnętrznej, fluktuacji, zwolnień i odejść dobrowolnych. Wyjątkiem na tak stagnacyjnym rynku pracy jest dynamicznie rozwijający się sektor centów usług wspólnych. Z badania wynika bowiem, że najwyższy wskaźnik rekrutacji zewnętrznej występuje w sektorze SSC/BPO, a najniższy w sektorze FMCG. Widzimy jednocześnie, że średnie koszty rekrutacji zewnętrznej ponoszone przez firmy w sektorze FMCG są najwyższe z pośród badanych sektorów.

Badanie Nawigator HR dostarcza również informacji o szkoleniach i rozwoju pracowników w polskich organizacjach. Wyniki pokazują, że w sektorze bankowym ponad 60% realizowanych szkoleń to szkolenia wewnętrzne. Podobną zależność obserwujemy w sektorze FMCG, gdzie ponad połowa szkoleń to szkolenia wewnętrzne. Odwrotna sytuacja występuje w sektorach SSC/BPO i produkcyjnym, gdzie ponad 60% stanowią szkolenia zewnętrzne.

Z badania Nawigator HR wynika, że aż 90% firm na naszym rynku stosuje zróżnicowane formy rozwoju pracowników. 88% z nich stosuje udział w projektach i delegowanie do dodatkowych zadań. Forma ta jest najczęściej stosowanym rozwiązaniem w sektorze FMCG. Ponad połowa badanych firm oferuje coaching, a 44% mentoring. Coaching jest najbardziej popularną formą rozwoju w sektorze bankowym i FMCG, mentoring zaś w centrach usług wspólnych.

Katarzyna Jackson – konsultant działu Productized Services Hay Group Polska