Rząd przyjął specustawę ws. wsparcia uchodźców z Ukrainy
Zajawka: Rada Ministrów przyjęła 7 marca 2022 r. projekt ustawy dotyczący pomocy uchodźcom z Ukrainy, przedłożony przez ministra MSWiA. Poniżej kluczowe założenia dokumentu, który ma wejść w życie z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw po przejściu całej ścieżki legislacyjnej i obowiązywać z mocą wsteczną od 24 lutego br.
Dostęp do rynku pracy, edukacji i służby zdrowia, legalny pobyt na terytorium Polski przez 18 miesięcy z możliwością przedłużenia, jednorazowe wsparcie finansowe w wysokości 300 zł dla obywatela Ukrainy uciekającego przed wojną oraz 40 zł dziennie przez dwa miesiące dla Polaków goszczących uchodźców – to kluczowe założenia przyjętej wczoraj specustawy.
Legalny i wydłużony pobyt uchodźców z Ukrainy w Polsce
- Uchodźcy z Ukrainy, którzy legalnie przybyli do Polski po 24 lutego br. i planują tu zostać (nie traktują Polski jako kraju tranzytowego) mają zapewnioną legalność pobytu na terenie RP na czas 18 miesięcy.
- Ww. osoby zainteresowane dalszą legalizacją swojego pobytu w Polsce (wcześniej przebywające w RP legalnie) będą mogły ubiegać się o zezwolenie na pobyt czasowy, udzielany jednorazowo na okres 3 lat, licząc od daty wydania decyzji. Wniosek będą mogły składać w okresie minimum 9 miesięcy od dnia wjazdu oraz maksymalnie do 18 miesięcy od daty inwazji Rosji na Ukrainę (tj. 24 lutego br.).
- Obywatele ukraińscy przebywający w Polsce legalnie w dniu 24 lutego 2022 r. mają zapewnione przedłużenie legalności pobytu do końca 2022 roku.
- Obywatele Ukrainy uciekający przed wojną będą mogli ubiegać się także o nr PESEL w specjalnym trybie (tj. na wniosek zawierający jedynie podstawowe dane) zapewniający dostęp do szeregu usług publicznych (jednak nie zapewniający jednocześnie uzyskania polskiego obywatelstwa), a także o profil zaufany (uzyskiwany razem z nr PESEL).
- Jeśli wjazd obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie został zarejestrowany przez komendanta placówki Straży Granicznej podczas kontroli granicznej, rejestracja pobytu będzie możliwa na wniosek uchodźcy. Wniosek ten (na specjalnym wzorze) należy złożyć w siedzibie organu gminy maksymalnie 60 dnia od daty wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Sprawdź Outsourcing kadr i płac Grant Thornton
Legalny dostęp do rynku pracy dla uchodźców z Ukrainy
- Uchodźcy z Ukrainy będą mieli prawo do wykonywania pracy na terytorium RP, o ile: (1) przebywają legalnie w Polsce na podstawie przepisów specustawy lub (2) przebywając legalnie na terytorium RP zostanie im powierzona praca przez pracodawcę, który w terminie 7 dni od daty podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy powiadomi o tym fakcie stosowny urząd pracy (właściwy ze wzgl. na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego pracę danemu obywatelowi Ukrainy) za pośrednictwem portalu praca.gov.pl.
- Projekt przewiduje ponadto uproszczoną procedurę dla lekarzy i pielęgniarek przybywających do Polski z Ukrainy po 24 lutego br. – zgodnie z zapisami, każdy lekarz lub pielęgniarka z uprawnieniami będzie mogła na uproszczonych zasadach podjąć pracę w każdym podmiocie leczniczym mającym umowę z NFZ, jednak – jako podaje portal prawo.pl – „by uzyskać prawo do wykonywania zawodu trzeba dostarczyć wszystkie dokumenty określające przebieg i czas trwania studiów”, co w praktyce w wielu przypadkach może być trudne.
- Obywatele Ukrainy uciekający przed wojną będą mieli także możliwość rejestracji w powiatowych urzędach pracy, jako osoby poszukujące pracy lub bezrobotne, a także będą mogły korzystać z usług rynku pracy (np. pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego czy szkoleń) na analogicznych zasadach, jak polscy obywatele.
Czytaj więcej: Pomoc humanitarna dla Ukrainy – preferencje podatkowe dla firm i instytucji
Na jakie wsparcie socjalne mogą liczyć obywateli Ukrainy?
Opieka medyczna: wszyscy uchodźcy z Ukrainy legalnie przebywający w Polsce będą mieli dostęp do publicznego systemu ochrony zdrowia na tych samych zasadach, co obywatele Polski (poza leczeniem lub rehabilitacją uzdrowiskową); koszt świadczeń pokryje NFZ z budżetu państwa. Ponadto będą mogli liczyć na bezpłatną pomoc psychologiczną, jeśli taka zostanie zorganizowana w ramach danej gminy.
Świadczenia rodzinne: zapewnione prawo do pracy dla obywateli Ukrainy uciekających przed wojną zapewni im także dostęp do świadczeń społecznych czy dofinansowania dotyczącego obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.
Pomoc dla dzieci i uczniów: dzieci i uczniowie przebywający w Polsce na podstawie specustawy będą mieć zapewnione bezpłatne wykształcenie, dzięki organizowanym w tym celu zajęciom dydaktycznym, wychowawczym i opiekuńczym (podlegającym organizacyjnie szkołom i przedszkolom); podobnie ukraińscy studenci będą mogli bezpłatnie kontynuować naukę na polskich uczelniach. Małoletni bez opieki, legalnie przebywający w Polsce na podst. specustawy, będą mieć zapewnionego tymczasowego opiekuna ustanawianego na wniosek lub z urzędu przez: faktycznego opiekuna ujawnionego w rejestrze, Straż Graniczną lub policję, prokuratora, organ gminy lub przedstawiciela organizacji międzynarodowej/pozarządowej udzielającej pomocy.
Wsparcie bytowe: obywatele Ukrainy, którzy przybyli do Polski po 24 lutego br. i przebywają w Polsce legalnie będą mogli ubiegać się o jednorazowe świadczenie pieniężne na utrzymanie w wysokości 300 zł na osobę. Ponadto samorządy mają zapewniać pomoc w zakwaterowaniu czy uzyskaniu całodziennego wyżywienia zbiorowego, paczek żywnościowych lub posiłków w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa 2014–2020 (współfinasowanego z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym).
Na dodatkowe świadczenia mogą liczyć też darczyńcy
Osoby fizyczne goszczące uchodźców z Ukrainy – zapewniające im zakwaterowanie i wyżywienie – będą mogły otrzymać świadczenie z gminy (na podstawie zwartej z nią umowy) w wysokości ok. 40 zł dziennie (prawdopodobnie – ma to jeszcze ustalić w rozporządzeniu Rada Ministrów) przez maksymalnie 60 dni, tj. ok. 1200 zł miesięcznie.
