Urban Sprawl
OutsourcingPortal: Na co dzień jesteśmy świadkami wzrostu liczby ludności, która w przypadku miast przekłada się na tzw. proces eksurbanizacji (z angielskiego urban sprawl). Czy w Polsce ten proces ma już miejsce?
Michał Styś: Możemy to zaobserwować praktycznie w każdym mieście. Im dynamiczniejszy rozwój gospodarczy, tym dłużej zajmuje nam przedostanie się z centrum do granic miasta. To nie powinno iść w tym kierunku. Już od końca lat 70-tych XX w. architekci i urbaniści - w szczególności w USA - dyskutują o tym, iż jest to proces ekonomicznie nieuzasadniony, a ponad to nie sprzyja funkcjonowaniu człowieka w zdrowym trybie życia oraz budowaniu więzi społecznych. Trzeba pamiętać iż, „rozlewanie się miasta” kosztuje nie tylko, jeśli chodzi o rozbudowę infrastruktury (np. drogi i linie tramwajowe), ale też w zakresie utrzymania (remonty, odśnieżanie). Ponadto, powoduje tworzenie funkcjonalnych monokultur, gdzie osiedla lub kompleksy biurowe nie są uzupełnione o funkcje towarzyszące, takie jak przedszkola, szkoły, czy sklepy. „Rozlewanie się miast” powoduje też zwiększenie czasu, który tracimy w samochodzie.
OP: Czy proces eksurbanizacji to dobre, czy raczej niekorzystne zjawisko? A jeśli negatywne, to jak można temu zapobiegać?
MS: Z pewnością nie jest to zjawisko pozytywne. Jeżeli chodzi o zapobieganie, to nie ma tu uniwersalnego sposobu. Z pewnością powinna być to zakrojona na szeroką skalę edukacja społeczeństwa, planowanie przestrzeni i ścisła współpraca w tym obszarze pomiędzy głównym ośrodkiem metropolitarnym oraz satelitami. Bez tej współpracy jest to karkołomne przedsięwzięcie, bo każda gmina walczy o przyciągnięcie mieszkańców. Rozwój komunikacji zbiorowej, jej nowoczesność i punktualność, ograniczenie ruchu samochodowego w centrum i rozwój infrastruktury dla rowerów lub pojazdów współdzielonych - wszystko, co sprzyja pozostawieniu auta pod domem lub w ogóle rezygnacji z jego posiadania, będzie motywowało do zbliżania się do centrum. Aby przekonać mieszkańców, należy stworzyć do tego warunki.
OP: Jednym z elementów zapobiegania eksurbanizacji jest stosowane, m.in. w Belgi, Francji i Niemczech, ograniczenia wielkości podmiejskich kompleksów handlowo-usługowych, co przeciwdziała tworzeniu osad wokół nich. Co jeszcze można zrobić, aby zapobiec temu zjawisku?
MS: O polityce przestrzennej wspominaliśmy w poprzednim pytaniu. Należy jednak pamiętać, że przenoszenie gotowych rozwiązań z krajów Zachodu nie zawsze może przynieść pożądane efekty. Polityka przestrzenna pozostaje najważniejsza, ewentualnie można sobie wyobrazić inne czynniki, takie jak ulgi w podatkach lokalnych, które miałyby sprzyjać rozwojowi miasta do środka. W Polsce w mniejszych miastach jest bardzo dużo terenów zdegradowanych, które przy umiejętnej polityce fiskalnej mogłyby zostać poddane procesowi rewitalizacji. A to z kolei zapobiegałoby eksurbanizacji.
OP: Pośród strategii zapobiegania eksurbanizacji jest tzw. inteligentny wzrost, czyli planowanie zwartej zabudowy, integrowanie transportu publicznego oraz organizowanie możliwości poruszania się przez rowerzystów i pieszych w centrach miast. Czy takie procesy mają miejsce w polskich miastach?
MS: Infrastruktura rowerowa nieustannie się poprawia i widać to gołym okiem w polskich miastach. Do Zachodu jeszcze nam brakuje, ale coraz więcej osób podróżując, zdaje sobie sprawę, w jakim kierunku to podąża, a co najważniejsze - nie ma sprzeciwu wobec tego zjawiska. To bardzo ważne, aby nie traktować roweru, czy komunikacji miejskiej, jako gorszego środka transportu, ale alternatywę - musimy pracować nad mentalnością poprzez edukację. Niemniej jednak, widać poprawę w tej materii i poruszając się po mieście zjawisko to cieszy oczy. System rowerów miejskich odniósł niewątpliwy sukces w Warszawie i we Wrocławiu, a część miast czeka jeszcze to wyzwanie. Kolejnym krokiem będzie idea samochodów współdzielonych (casrsharing) i wspólnych dojazdów do pracy (carpooling).
OP: Gdyby miał Pan podać choć jeden argument na korzyść eksurbanizacji, to co by to było?
MS: Nie ma korzystnych argumentów za eksurbanizacją, należy jej stanowczo przeciwdziałać dla dobra społeczeństwa, budżetu gmin oraz ze względu na dbałość o środowisko naturalne.
OPG Property Professionals
