Zagraniczny kapitał, czyli powrót do tradycji
Częstochowa staje się coraz bardziej atrakcyjna dla zagranicznych inwestorów. Świadczy o tym zarówno stale wzrastająca liczba spółek z kapitałem zagranicznym zarejestrowanych w mieście, jak i duże zainteresowanie terenami inwestycyjnymi, które w 2014 r. znalazły się w dwóch specjalnych strefach ekonomicznych.
30 czerwca 2015 r. w Częstochowie zarejestrowanych było 26 770 podmiotów gospodarczych, w tym 2996 spółek prawa handlowego. Wśród zarejestrowanych spółek 477 było spółkami z udziałem kapitału zagranicznego. Od dziesięciu lat systematycznie wzrasta liczba zarejestrowanych w Częstochowie spółek prawa handlowego, w tym z udziałem kapitału zagranicznego.
W 2005 r. przybyło ich 78, w tym 14 z udziałem kapitału zagranicznego, w 2010 r. – 126, w tym 14 z udziałem kapitału zagranicznego, w 2014 r. – aż 227, w tym 15 z udziałem kapitału zza granicy. Najwięcej nowych spółek z udziałem kapitału zagranicznego odnotowano w 2007 i 2012 r. – po 25. W ciągu dekady podwojeniu uległa w Częstochowie liczba podmiotów prawa handlowego tworzonych przez zagranicznych inwestorów.
Częstochowa ma długie tradycje związane z zagranicznymi inwestycjami, dotyczące jeszcze czasów przemysłowej rewolucji przełomu XIX i XX wieku, kiedy „obcy kapitał” rozwijał w mieście m.in. branżę włókienniczą i metalurgiczną.
Pierwsze inwestycje kapitału zagranicznego w Częstochowie, po upadku PRL i zmianie ustrojowej, miały miejsce w początkach lat 90. XX wieku. W 1993 r. na terenach Huty Częstochowa zainwestowała brytyjska spółka BOC Gazy. Do dziś podmiot ten funkcjonuje tworząc ok. 200 miejsc pracy. W 1996 r. pojawiły się pierwsze inwestycje w sieć handlową: otwarty został supermarket należący do austriackiego koncernu Billa. W tym samym czasie doszło do inwestycji francuskich w usługach hotelarskich (Mercure i Ibis), oraz włoskich – w usługi gastronomiczne i handlowe. Także w połowie lat 90. w Częstochowie zainwestował amerykański koncern branży automotive – TRW, tworząc zakład przy ul. Rolniczej, zatrudniający początkowo ok. 200 osób (obecnie TRW jest liderem wśród częstochowskich pracodawców, jeżeli chodzi o liczbę stworzonych miejsc pracy). Zwiększony napływ inwestycji zagranicznych nastąpił w początkach XXI w. Sprzyjało temu wejście Polski do Unii Europejskiej, oraz objęcie gruntów w Częstochowie przez Katowicką Specjalną Strefę Ekonomiczną. Dodatkowym impulsem była prowadzona przez Rząd prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych.
W 2002 r. decyzją Rady Ministrów do KSSE włączone zostały obszary „zwolnione” przez Hutę Częstochowa. Zainwestował tu niemiecki koncern z branży produkcji części samochodowych Berger (obecnie GST Automotive Safety Poland) oraz amerykański koncern „Guardian”. Prowadzona w latach 2001-2003 inwestycja „Guardiana” przyniosła Częstochowie najnowocześniejszą w Europie hutę – wytwórnię szkła typu float. Równolegle w tym samym okresie 2002- 2005 nastąpiły inwestycje tworzące inne zakłady z branży produkcji części samochodowych: włoski kapitał tworzył spółkę „Brembo”, francuski – CSF Poland. Nastąpiła ekspansja rozwojowa koncernu TRW. Utworzono dwa zakłady produkcyjne zatrudniające ponad 3 tys. pracowników. Uzyskane w 2007 r. objęcie TRW przez KSSE skutkowało inwestycjami rzędu 20 mln euro, zwiększeniem zatrudnienia do 4 tys. osób, utworzeniem centrum badawczo-wdrożeniowego i centrum obsługi finansowej. Inwestycje zagraniczne spowodowały, że branża motoryzacyjna stała się w mieście wiodącą pod względem zatrudnienia (ogółem ok. 7 tys. osób) oraz wartości eksportu zagranicznego.
W 2004 r. częstochowską hutę szkła, zlokalizowaną w dzielnicy Wyczerpy, zakupił austriacki koncern Stolzle. Efektem były inwestycje szacowane na 16 mln euro i zwiększenie zatrudnienia do 350 pracowników. W 2005 r. nastąpiła prywatyzacja Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej. Nabywca – fiński koncern Fortum – przeprowadził inwestycje (w tym budowa nowego bloku energetycznego) wartości 137 mln euro.
Znacznie trudniejsza była prywatyzacja huty „Częstochowa” (niegdyś największego pracodawcy w byłym województwie częstochowskim). W 2004 r. przeprowadzono proces reorganizacji huty; wydzielona część produkcyjna została sprzedana ukraińskiemu koncernowi ISD. W ostatnich latach kryzys na rynku produkcji stali wymusił na ISD znaczną redukcję zatrudnienia (obecnie w Hucie ISD na etatach pracuje ok. 1040 pracowników).
Ekspansji kapitału zagranicznego w sferę produkcji przemysłowej towarzyszą inwestycje w sferze usług i handlu. Obecnie w Częstochowie funkcjonuje 36 dużych obiektów handlowych należących do zagranicznych sieci (najwięcej obiektów posiada Jeronimo Martins – „Biedronka” i niemiecki Lidl). Najbardziej spektakularną inwestycją była budowa Galerii Jurajskiej przez koncern GTC – kosztem 80 mln euro (licząca 130 tys. m2 powierzchni użytkowej Galeria należy do największych w Polsce). W sferze usług turystycznych: przybyły dwa hotele – inwestycje kapitału francuskiego.
W 2014 r. decyzją Rady Ministrów objęto nowe obszary w Częstochowie specjalnymi strefami ekonomicznymi. Na terenie pohutniczym funkcjonuje SSE Europark Mielec. Dwa obszary przy ul. Legionów-Kusięckiej i na tzw. „Skorkach” objęte zostały przez KSSE. Na tych obszarach inwestycje planują m.in.: niemiecki producent klejów WIKO Klebetechnik sp. z o.o. oraz włoski koncern Enckel. Oba podmioty wcześniej miały swoje zakłady produkcyjne w Częstochowie.
Polityka miasta od pięciu lat świadomie ogniskuje się zarówno na przyciąganiu kapitału zagranicznego, jak i tworzeniu warunków dla rozwoju w Częstochowie firm już w mieście działających. Przeprowadzone zostały dwa duże projekty promocyjne skutkujące promocją walorów miasta na najważniejszych targach inwestycyjnych w Europie (Cannes, Wiedeń, Moskwa) a także w Ameryce Północnej i Azji (Chiny, Bliski Wschód).
Aktywność w promowaniu terenów inwestycyjnych oraz dodatkowe zachęty dla przedsiębiorców – np.
w postaci ulg w podatku od nieruchomości – przynoszą efekty w postaci kolejnych listów intencyjnych
składanych przez inwestorów i dają nadzieje na lokowanie się i rozwój firm, nie tylko na terenach specjalnych stref ekonomicznych w Częstochowie.
