Zatrzymać Blackout - o złej sytuacji energetycznej

Zauważamy załamanie inwestycji w infrastrukturę sieciową: przesyłową  i dystrybucyjną, a bez jej rozbudowy i modernizacji transformacja energetyczna nie będzie możliwa. Katastrofalne ograniczenie inwestycji w infrastrukturę energetyczną (sieciową) już spowodowało poważne perturbacje na rynku wykonawców. 

Nałożyły się na to monopolistyczne warunki handlowe w umowach między inwestorami (praktycznie spółkami Skarbu Państwa) a wykonawcami, które doprowadziły do wielu upadłości firm wykonawczych. Dodatkowo brak pieniędzy z KPO jest zabójczy dla rozwoju transformacji energetycznej i rynku firm wykonawczych. 

Optymalizację i rozwój infrastruktury sieciowej

Postulujemy:

• stosowanie cable pooling’u (efektywniejsze wykorzystanie istniejących zasobów sieciowych) 
• propagowanie stosowania przyłączeń komercyjnych (jednolitych rozwiązań ustawowych dla całej branży, dzięki czemu kapitał prywatny mógłby angażować się w rozwój i modernizację sieci dystrybucyjnej);
• zapewnienie transparentności systemu udostępniania mocy w sieci dystrybucyjnej;
• liberalizację obecnego modelu dostaw przez linię bezpośrednią, łączącą instalację wytwórczą z odbiorczą,z pominięciem sieci elektroenergetycznej;
• rozważenie koncepcji autonomicznych sieci energetycznych z rolą samorządów jako inwestorami w sieci. 

Zmiana ustawy wiatrakowej 10H

Uchwalona niedawno i podpisana przez Prezydenta ustawa, nie da oczekiwanego        i koniecznego impulsu dla nowych inwestycji. Najpierw długie blokowanie, a teraz ograniczenie odległości wiatraków do min. 700 m, skutecznie zniechęca inwestorów i wprowadza element niepewności co do dalszego rozwoju energii odnawialnej w Polsce. Regulacje dla energetyki wiatrowej powinny być tak sformułowane, by wygospodarować dla niej jak najwięcej terenów pod inwestycje.

W latach 2016-2022 odmówiono przyłączenia na 30GW mocy w wiatrakach, skutki inwazji rosyjskiej  to import węgla, który nie byłby potrzebny, gdyby nie zahamowanie OZE.

Pilne odblokowanie środków na inwestycje i bezpośrednie wsparcie przedsiębiorstw

Chodzi głównie o środki już zaplanowane, ale nadal nie ma możliwości ubiegania się o nie (KPO, FENIKS, FENG).

Rozważenie wsparcia pośredniego dla firm inwestujących w OZE i transformację energetyczną

Przykładem takiego rozwiązania może być mechanizm pozwalający obniżenie zobowiązań w zakresie inwestycji w OZE, podobnie jak to miało miejsce w przypadku ulgi na robotyzację wprowadzonej w styczniu 2022 roku. Takie rozwiązania przynajmniej częściowo pozwoliłyby zmniejszyć początkowe wysokie koszty inwestycji w OZE.

Wdrażanie  nowoczesnych, cyfrowych systemów zarządzania stroną popytową (DSR) na rynku energetycznym

Systemy te jednocześnie musza być otwarte na konkurencję sektora prywatnego

Pilne zdjęcie aktywów węglowych z bilansów polskich firm energetycznych

Pozwoli to realizować inwestycje w alternatywne źródła wytwarzania energii

Pilne przedstawienie zasad polityki energetycznej państwa

Zasady powinny przedstawiać precyzyjny harmonogram dekarbonizacji wraz z wiarygodnym programem inwestycji w nowoczesne sieci i jakościowy rozwój energii odnawialnej. Powinny również proponować Komisji Europejskiej przedłużenie wsparcia dla węglowego systemu rezerwy mocy w horyzoncie roku 2030. 

Polska, podobnie jak Niemcy, postawiła na gaz, jako paliwo przejściowe w okresie transformacji energetycznej i już dzisiaj widać, że ten model jest nie do zrealizowania. Musimy zatem mieć możliwość przedłużenia funkcjonowania rezerwy mocy w polskim systemie przez energetykę opartą na węglu.

Pilne rozpoczęcie procesu dekarbonizacji ciepłownictwa, również objętego systemem ETS

Nowe projekty kogeneracyjne w ciepłownictwie, mogą wygenerować 7-10 GW zielonej energii dla polskiego systemu energetycznego.

Kontynuacja programów inwestycyjnych w energię wiatrową na morzu i energetykę jądrową

Należy mieć świadomość, że energetyka jądrowa jest w stanie zacząć działać w dużej skali w Polsce w drugiej połowie lat 30-tych, natomiast energetyka morska, w horyzoncie 5-10 lat.

Dobrze, że w Polsce obowiązuje konsensus polityki dla rozwoju energetyki jądrowej, źle, że realizacja „dużego” atomu z udziałem Państwa i SSP, odbywa się jak dotąd w sposób nietransparentny, bez informowania opinii publicznej o negocjacjach  z dostawcami technologii, warunkach komercyjnych i przede wszystkim systemu wsparcia atomu przez Państwo, czyli podatnika. 

Zdefiniowanie roli państwa w energetyce

Państwo powinno skupić się przede wszystkim na wypełnianiu roli regulatora rynku. 

Ponadto powinno, w pierwszej kolejności, budować infrastrukturę bezpieczeństwa energetycznego – linie przesyłowe, dystrybucyjne, ewentualne źródła rezerwowe wyprowadzone poza rynek. To powinna również być rola państwowych spółek. 

Nie zbiednieją od tego, to najbardziej dochodowa część energetycznego biznesu. 

Można również opracować mechanizm wdrożenia (na ściśle określony czas) usługi publicznej w postaci rezerwy systemowej chroniącej system, co pozwoliłoby na przebudowę części starszych bloków węglowych według podanej wyżej recepty i niewyłączanie ich tak długo, jak długo będzie to niezbędne dla bezpieczeństwa systemu.

Wytwarzanie, dystrybucja, przesył i regulacje nie mogą być w jednym ręku, nawet, jeśli to jest ręka państwa, praktyki monopolistyczne likwidujące funkcjonowanie rynku są najgorsze, co może spotkać naszą gospodarkę. 

Należy odejść od centralistycznego myślenia o energetyce, gdyż taka strategia się nie sprawdza. 

Prosumencka energetyka obywatelska

Problem za co budować „nową energetykę” jest wydumany. 450 tys. polskich rodzin już w nią zainwestowało kwotę 32 mld PLN, budując własne „elektrownie” na dachach, tworząc w ten sposób solidne podwaliny dla prosumenckiej energetyki obywatelskiej. 

Dziesiątki dużych inwestorów, w tym firmy przemysłowe, chętnie włączyłoby się również w ten proces, gdyby udostępnić im tereny i warunki przyłączenia nowych mocy. Dlatego większe znaczenie przywiązywalibyśmy do wydzielenia z pionowo skonsolidowanych grup spółek dystrybucyjnych, by zapewnić pole uczciwej konkurencji wszystkich podmiotom na rynku, bez względu na formę własności.           Tak się stało z PSE przed 18 laty: powstał operator, który starał się być obiektywny wobec inwestorów. Dziś 80% nowych mocy w UE podłączanych jest do sieci OSD, nie OSP. 

Transformacja energetyczna jest największym wyzwaniem dla Polski 

W najbliższym czasie, dlatego też jej strategia powinna być oparta na konsensusie wszystkich głównych sił politycznych. Jest to duże wyzwanie dla polskiej klasy politycznej, która musi się porozumieć w kwestii transformacji energetycznej, gdyż  od tego zależy konkurencyjność polskich przedsiębiorstw i możliwości dalszego rozwoju polskiego społeczeństwa. Wojna na Ukrainie i wzrost cen surowców energetycznych nie musi być przekleństwem, tylko unikalną szansą dla transformacji polskiej energetyki. 

Polską racją stanu jest jak najszybsza dekarbonizacja, energetyka prosumencka, obywatelska, rozproszona, zdecentralizowana i zdemonopolizowana. 

Nie może być udanej transformacji bez interakcji społeczeństwa, samorządów, przedsiębiorców i Polski lokalnej. Bez tych zasad Polska stanie się sanatorium Europy. Temat nie może być traktowany po macoszemu, bo jest to główne wyzwanie rozwojowe stojące przed naszym krajem w XXI wieku. 

Business Centre Club